Nhân vật 23/10/2019

Đạo diễn Lý An: Tâm và tầm đến từ những thước phim thiện mỹ

Bài ELLE Team

Đối với những người hâm mộ điện ảnh lâu năm, Lý An (Ang Lee) tự bao giờ đã trở thành cái tên quá đỗi quen thuộc. Ông chí là cha đẻ của các tác phẩm đầy chất lượng vừa đủ tâm và tầm như Ngọa Hổ Tàng Long, Brokeback Mountain, Life of Pi… đồng thời còn là niềm tự hào của cả châu Á khi góp công không nhỏ trong công cuộc đưa nền văn hóa phim ảnh nơi đây ra thế giới.

Trái với quan niệm của nhiều người, đạo diễn Lý An lại sinh ra và lớn lên tại Đài Loan chứ không phải Đại lục to lớn. Ông xuất thân trong một gia đình trí thức có bố và mẹ đều là giáo viên. Không những thế, bố của ông còn là người đặc biệt khó tính và nghiêm khắc. Tương tự như phần đông các bậc phụ huynh Á châu, bố của đạo diễn Lý An không coi trọng nghệ thuật và cho rằng chỉ có giáo sư, tiến sỹ mới là những ngành nghề thực thụ giúp ông lập nghiệp. Tuy nhiên, cưỡng cầu thì khó có thể thành công. Sau những lần áp lực thi cử mãi vẫn không đậu Đại học, Lý An chuyển hướng sang học Cao đẳng Điện ảnh bất chấp lời can ngăn của bố ông. Năm 1978, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nhận thấy được đam mê đích thực của bản thân, ông một lần nữa lại khăn gói du học tại Mỹ nhằm tìm hướng phát triển mới.

Có thể nói, đây chính là một trong những quyết định đúng đắn nhất của vị đạo diễn sinh năm 1965 này. Song, điều đó cũng không có nghĩa là thành công đến với Lý An một cách dễ dàng. Kể cả khi sở hữu hai tấm bằng hạng ưu và được đích thân hãng phim chiêu mô, vị đạo diễn tài ba này vẫn không được trong dụng trong suốt 6 năm ròng rã sau đó. “Chẳng có gì cả. Chẳng ai mướn tôi qua hãng. Tôi chờ việc mỏi mòn, nhưng chẳng có gì đến. Tôi gửi hết kịch bản này đến kịch bản khác, nhưng phần lớn đều bị trả về,” Lý An hồi tưởng.

Cũng từ đây, để tiếp tục bám trụ tại xứ Hollywood hoa lệ, ông đã phải làm bươn chải làm nhiều nghề khác nhau; bao gồm cả giáo viên tin học. Giữa lúc tuyệt vọng ấy, kịch bản Thôi Thủ (Pushing Hands) của ông lại thắng giải một cuộc thi làm phim do Đài Loan tài trợ – tiếp thêm động lực cho con tim đang dần nguội lạnh vì cơm áo gạo tiền. Năm 1991, Thôi Thủ được trình chiếu ở Đài Loan và thành công vang dội. Thừa thắng xông lên, Lý An cho ra đời thêm hai tác phẩm khác là Hỷ Yến (The Wedding Banquet) và Ẩm Thực Nam Nữ (Eat Drink Man Woman). Không chỉ thành công về mặt phòng vé, cả hai bộ phim còn được giới chuyên môn ca ngợi hết lời; lần lượt được để cử giải Oscar cho hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất vào năm 1993 và 1994. “Tôi cần làm việc để bù đắp 6 năm qua,” ông hóm hỉnh trả lời báo chí.

Trong 6 năm tiếp theo, Lý An tiếp tục khẳng định tài năng của bản thân bằng nhiều tác phẩm khác nhau – tất cả đều giành được những thành công nhất định. Tuy nhiên, phải đến đầu thế kỷ 21, cái tên Lý An mới một lần nữa “làm mưa làm gió” nền điện ảnh trên khắp thế giới. Năm 2000, Lý An cho ra mắt bom tấn Ngọa Hổ Tàng Long (Crouching Tiger, Hidden Dragon) – bộ phim nâng vị thế điện ảnh Trung Quốc lên một tầm cao mới. Không những được đánh giá cao về mặt nội dung, tác phẩm còn gây ấn tượng với bối cảnh công phu kết hợp cùng âm nhạc và những pha đấu võ đẹp mắt đến từ dàn diễn viên xuất sắc. Phim đoạt tới 4 giải Oscar, 2 giải Quả Cầu Vàng với doanh thu $213.5 triệu (gấp gần 13 lần kinh phí), trở thành phim nước ngoài có doanh thu cao nhất tại Mỹ ($128 triệu).

Lý An không phải là người quá coi trọng danh vọng. Sau Ngọa Hổ Tàng Long, vị đạo diễn tài ba này đã có đôi lần suy nghĩ đến việc về hưu sớm – một phần vì cảm thấy đã thỏa mãn được niềm đam mê của mình, một phần lại cảm thấy mình nên bù đắp cho gia đình sau những tháng ngày phiêu bạt nhiều nơi để làm phim. Chính vì thế, ông quyết định tham gia chỉ đạo bộ phim Brokeback Mountain với suy nghĩ đây chỉ là bộ phim nhỏ, không cần phải đầu tư nhiều thời gian và “không có quá nhiều khán giả”. Trái ngược với kỳ vọng của ông, tác phẩm đã khiến cả nươc Mỹ phải sửng sốt bằng cách thể hiện vô cùng mới lạ cho một chủ đề tưởng chừng như đã cũ – đồng tính. Đây cũng chính là tác phẩm đã đem về tượng vàng Oscar cho ông tại hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất năm.

Không dừng lại ở đó, Lý An tiếp tục phát huy tài năng của mình bằng cách tiếp cận, khai thác các chủ đề tuy cũ nhưng lại ở khía cạnh mới, diễn biến mới. Năm 2012, một lần nữa, ông lại ghi dấu ấn cá nhân của mình bằng tác phẩm Life of Pi. Bộ phim nhận cơn mưa lời khen đến từ giới phê bình cũng như khán giả; đem về cho cá nhân ông giải Oscar cho tài năng chỉ đạo lần thứ 2. Có thể nói, Lý An là một trong những số ít các vị đạo diễn dung hòa cả được nội dung lẫn thẩm mỹ của tác phẩm – khi phần lớn các tác phẩm của ông đều được miêu tả bằng các mỹ từ vô cùng trọng vọng: “kiệt tác”, “đẹp đến nghẹt thở”, “phi thường”…

Bên cạnh tài năng của mình, đạo diễn Lý An còn được mọi người ngưỡng mộ bởi lối sống vô cùng trong sạch và mối tình “sướng khổ có nhau” cùng với người vợ của mình. Bà Huệ Gia (Jane Lin) là người đã gánh vác cả gia đình trong suốt 6 năm khi ông không thể tìm được việc. Chính bà cũng đã vực dậy vị đạo diễn đại tài này trong những lúc ông tuyệt vọng nhất. Chính vì thế, sau hơn 36 năm chung sống với nhau, bà Huệ Gia vẫn mãi là người ông một mực hướng về mỗi khi không làm phim ảnh. Bản thân ông cũng đã từng chia sẻ rằng trong tương lai sẽ ít nhận lời các dự án to hơn vì muốn dành nhiều thời gian bù đắp cho mái ấm nhỏ của mình.

Nói về các dự định sắp tới, Lý An cho biết ông sẽ tiếp tục quay lại ghế đạo diễn cho tác phẩm Thrilla in Manila. Bên cạnh đó, ông hiện còn đang cân nhắc một vài dự án vừa và nhỏ khác. Và mặc dù vẫn có những lúc không đạt được những thành công như mong muốn, đơn cử như bộ phim Gemini Man mới đây, ông cho biết rằng mình sẽ không bao giờ dừng lại nữa. “Mặc dù không dễ dàng, nhưng tôi vẫn sẽ phải tiếp tục mà thôi. Hy vọng ngọn lửa nhiệt huyết trong tôi đủ để thắp sáng và dẫn lối cho niềm đam mê của các thế hệ làm phim tiếp theo,” đạo diễn chia sẻ, tràn đầy hy vọng và phấn khởi.