"Tượng đài" Dune là một bản hoà ca giữa những nét đặc trưng nhất của dòng phim sci-fi cùng các tinh hoa văn hoá, tôn giáo, sắc tộc được chắt lọc từ dòng chảy lịch sử nhân loại. Dune (2021) chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên mang đến một bức tranh thời trang đồ sộ và mãn nhãn bậc nhất trong lịch sử bộ môn nghệ thuật thứ bảy. Mảng phục trang trong phim còn vượt xa bất cứ tựa phim Sci-fi nào trước đây, kể cả Star Wars.
Mặc dù chỉ mới là phần mở đầu, tuy nhiên bộ phim Dune đã thật sự khiến các tín đồ sci-fi nức lòng khi khắc hoạ mỹ mãn thế giới kỳ ảo và đồ sộ từ những trang truyện của nhà văn Frank Herbert. Vốn nổi tiếng mát tay với thể loại phim sci-fi (minh chứng với The Blade Runner 2049 hay Arrival), Denis Villeneuve cùng ekip làm phim đã bỏ rất nhiều tâm huyết để có thể thành công tạo nên một “hiện thực tương lai” độc nhất của một “Duniverse” (vũ trụ Dune) cực kỳ hùng vĩ.
Đạo diễn Denis Villeneuve trên phim trường Dune. Ảnh : Warner Bros
Trong vũ trụ khổng lồ ấy, sẽ thật thiếu xót nếu bỏ quên “bức tranh” thời trang. Được xây dựng dựa trên nguồn cảm hứng vị lai độc đáo, thời trang trong phim Dune khắc hoạ rõ nét sự cộng hưởng từ vẻ tân tiến đến từ tương lai xa xăm, kết hợp với những nét tinh hoa thẩm mỹ được chắt lọc từ chiều dài lược sử của nhân loại.
Bản vẽ các bộ chiến phục trong phim Dune đến từ nghệ sĩ tạo hình Keith Christensen.
Từng bộ phục trang chiến đấu của các binh đoàn trong Dune (2021) đều được chăm chút tỉ mỉ trong từng chi tiết, với những nét đặc trưng của dòng phim sci-fi như phần áo giáp góc cạnh phối cùng các chất liệu co giãn, và phần mũ bảo hộ đặc thù nhằm khắc hoạ rõ nét độ tân tiến của thế giới tương lai, kết hợp cùng những sự khác biệt dự trên sự khác biệt về gốc gác của từng gia tộc.
Về gia tộc Atreides, nét góc cạnh của phần giáp trụ hình khối to bản trong thiết kế quân phục góp phần khẳng định thêm cho vị thế đại gia tộc đứng đầu. Bên cạnh đó, sắc xám kim loại tạo nên sự tương hợp cùng sắc vàng cát của hành tinh sa mạc Arrakis.
Hai nam diễn viên gạo cội của Hollywood là Oscar Isaac và Josh Brolin trong phim Dune.
Còn đối với gia tộc Harkonnen, sắc đen tuyền cùng các chất liệu cao su hay da bóng được sử dụng để làm bật nên sự bạo tàn của những phản diện chính trong phim. Theo chia sẻ của nhà thiết kế phục trang Jacqueline West của phim, bà đã lấy lấy cảm hứng từ những loài côn trùng gắn liền với biểu tượng của Harkonnen như kiến rừng, bọ cánh cứng và nhện đen để tạo nên kết cấu cho phần giáp trụ và dây đai trong thiết kế chiến phục của họ, nhằm gián tiếp tô điểm thêm cho hình ảnh thực dân của gia tộc này.
Mặc dù là một tượng đài của văn hoá sci-fi, nhưng bộ tiểu thuyết gốc của nhà văn Frank Herbert lại không quá tập trung nhấn mạnh vào các công nghệ hiện đại. Theo đúng tinh thần đó, những bộ chiến phục trong Dune không quá cồng kềnh và trang bị quá nhiều tính năng tối tân thường thấy ở các bộ phim viễn tưởng mang nặng tinh thần futuristic của những năm gần đây.
Tiêu biểu như phần giáp trụ của binh đoàn Sardaukar. Mặc dù là binh đoàn thiện chiến nhất, thế nhưng phần chiến phục của Sardaukar lại được thiết kế với những đường nét tinh giản, và chỉ tập trung vào một số tính năng nhất định cũng như tích hợp khá những ngăn chứa vũ khí phục vụ cận chiến – phong cách chiến đấu đặc trưng của bộ binh trong vũ trụ Dune.
Là fan “cứng” của bộ tiểu thuyết gốc, Denis Villeneuve cùng các đồng sự mang đến sự tỉ mỉ cho từng chi tiết, cũng như bám rất sát nguyên tác trong quá trình tạo nên tủ phục trang. Công sức của đoàn làm phim đã được khắc hoạ rõ nét qua những bộ sa phục (Stillsuit) – phục trang mang tính biểu tượng cho vũ trụ của Dune.
Sa phục – thiết kế quan trọng nhất trong phim Dune.
Được “đúc nguyên khuôn” từ những trang truyện của Frank Herbert, bộ sa phục của người Fremen đã được tạo nên từ những chi tiết đan xen cực kỳ phức tạp từ phần đai lưng đến mặt nạ, được thiết kế tỉ mỉ với sự kết hợp cùng những chất liệu co giãn, cùng những đường ống ẩn nhằm làm bật lên tính năng giữ ẩm và tái chế nước trong môi trường khắc nghiệt quanh năm.
Bên cạnh đó, sự tinh tế của ekip còn được thể hiện trong việc chọn một màu xám than tối trên những bộ sa phục này. Điều này khiến cơ thể người mặc sẽ gián tiếp hấp thụ nhiệt và tiết nước nhiều hơn. Qua đó giúp tăng trữ lượng nước tái chế khiến họ tránh rơi vào tình trạng chết khát.
2. Thời trang phim Dune – bức tranh về lược sử nhân loại tại xứ Cát
Nếu nét tân tiến của dòng phim sci-fi là bản nền, thì những gam màu tạo nên sự khác biệt cho thời trang phim Dune lại đến từ sự thẩm mỹ được chắt lọc từ dòng chảy văn hoá của nhân loại. Có thể nói thời trang trong phim Dune là một bản hoà ca giữa những đường nét phục trang đặc thù của các giai đoạn lịch sử, thể hiện từ những phom dáng, đường nét thiết kế, cho đến phần hoạ tiết được đặt may thủ công, cũng như các phần phụ kiện.
Tạo hình ấn tượng của Nam tước tộc Harkonnen.
Bộ lễ phục của nhà Atreides được lấy cảm hứng từ trang phục của hoàng tộc Romanov (Gia tộc Sa Hoàng trị vì nước Nga từ 1613 đến 1917) với phần áo khoác vải nỉ, đai lưng, và quần âu phối cùng bốt da cổ cao. Nét đặc trưng của vương tộc Romanov cũng được tinh tế thêm thắt với phần tua rua bên vai phải và huy hiệu màu đỏ đậm bên ngực trái.
Bên cạnh đó, trong một vài phân cảnh, lễ phục với với áo coat dài và sơ mi cổ trụ của bố con nhà Atreides phảng phất những đường nét uy quyền và lịch lãm từ thiết kế quân phục Đức Quốc Xã của Hugo Boss.
Paul Atredeis trong trang phục lịch lãm khi sinh sống tại hành tinh Caladan.
Theo một số ý kiến của cộng đồng fan Dune, việc lấy cảm hứng thiết kế trang phục từ hai thế lực hùng mạnh trong lịch sử đã góp phần nhấn mạnh vị thế của một đại gia tộc có tầm ảnh hưởng trong Đế quốc. Ngoài ra, ekip phục trang cũng tinh tế đem những đường nét tinh giản vào thiết kế gốc, như phần hàng khuy giấu, thắt lưng trơn và loại bỏ vài chi tiết cầu kỳ nhằm tăng thêm sự lịch lãm, cũng như đảm bảo sự cân bằng giữa yếu tố vị lai (futuristic) với chủ nghĩa tối giản (minimalism).
Cảm hứng từ vương tộc Romanov trong lễ phục nhà Atreides.
Bên cạnh đó, không thể không kể đến phu nhân Jessica – nhân vật được ưu ái nhất về mảng thời trang của phim Dune. Người xem có thể cảm nhận rõ nét sự chuyển biến của mạch phim qua các bộ trang phục của bà.
Khi còn ở quê hương Caladan – một hành tinh luôn ẩm ướt với lượng mưa khổng lồ quanh năm – Jessica gây ấn tượng trong thiết kế váy xanh lục tươi mát, với những đường nét thiết kế và hoạ tiết khắc hoạ rõ phong cách thời kỳ Phục Hưng. Thế nhưng, khi vừa đặt chân đến Arrakis, bộ trang phục của bà lại được lấy cảm hứng rõ nét từ văn hoá Hồi Giáo (Islam), hay nói đúng hơn là khắc hoạ rõ hình ảnh của vùng Trung Đông, với khăn trùm đầu và phần mạng che tua rua, cùng sắc vàng cam – gam màu đặc trưng của xứ Cát.
Bộ trang phục tượng trưng cho thổ nhưỡng hành tinh Caladan của JessicaTrang phục vàng cát lấy cảm hứng từ văn hoá Trung Đông và chính hành tinh Arrakis
Ngoài ra, các bộ trang phục khác của Jessica đều được lấy cảm hứng từ những yếu tố đặc trưng nhất của thời Trung Cổ và Phục Hưng, thể hiện qua các phom dáng ôm nhẹ đầy yêu kiều với phần cổ đứng, cùng các phối màu như xám, trắng – xanh lục hay đỏ đầm, kết hợp với những thiết kế khăn trùm đầu wimple của các nữ tu thời đó… Qua đó làm tăng thêm sự thanh lịch và huyền bí trong tạo hình của “Lệnh bà” nhà Atreides.
Thiết kế wimple đặc trưng của những nữ tu Trung Cổ trong phục trang của phu nhân Jessica.
Ảnh hưởng từ văn hoá và tôn giáo còn được thể hiện rõ nét trong tạo hình của các phe cánh khác trong phim Dune, tiêu biểu như giáo phái Bene Gesserit với nhân vật trung tâm là Mẹ Chí Tôn. Trong một phân cảnh, nhân vật này đã diện một bộ phục trang bằng nhung, kết hợp với phần tay áo to bản được thêu các đường gấm hoa chìm và các chi tiết đính đá, cùng thiết kế mũ và mạng che đầy độc đáo.
Bản vẽ tạo hình của giáo phái Bene Gesserit
Tạo hình cầu kỳ và quyền lực của Mẹ Chí Tôn là sự kết hợp hài hoà từ những yếu tố văn hoá và lịch sử Trung Cổ, kết hợp với tạo hình quân Hậu trong cờ vua và lá bài The High Priestess của Tarot.
Bên cạnh đó, không thể không kể đến Hiệp hội Không Gian cùng đoàn sứ giả của Hoàng Đế. Chỉ trong một phân cảnh tại Atreides, khán giả đã được chiêm ngưỡng một loạt những sắc màu văn hoá đầy đặc sắc, từ bộ trang phục lấy cảm hứng rõ nét từ lễ phục Ki-tô giáo, áo Bolero của Tây Ban Nha cho đến Sherwani truyền thống của Ấn Độ. Bên cạnh đó, những yếu tố có thật trong lịch sử được lồng ghép thú vị với những sản phẩm tưởng tượng của tương lai, tiêu biểu là những chiếc mũ không gian (hay có thể gọi là mặt nạ dưỡng khí) gợi nhớ đến ban nhạc Daft Punk, những phi hành gia hay những bộ phim viễn tưởng khác.
Tạo hình quá ấn tượng của phái đoàn Hoàng GiaBộ trang phục mang đậm nét Ki-tô giáoNét cộng hưởng giữa quá khứ và vị lai trong phim Dune.
Cuối cùng là tộc người Fremen trên hành tinh Arrakis. Mặc dù, có một số ý kiến cho rằng bộ Dune (2021) vẫn chưa làm bật được tầm ảnh hưởng từ đạo Hồi (Islam) và văn hoá Trung Đông tại Arrakis như trong tiểu thuyết gốc. Tuy nhiên, đối với chủ điểm thời trang, có thể nói bộ đôi West và Morgan đã khắc hoạ khá trọn vẹn âm hưởng từ văn hoá Trung Đông trong tạo hình của người Fremen, khi sử dụng các thiết kế khăn choàng, mũ Hijab, áo khoác cho đến mạn che mặt truyền thống của người Hồi Giáo, kết hợp với phần ống được đeo như thiết kế khuyên mũi truyền thống của người Ấn Độ.
Phối màu của nắng gió tại xứ Cát
Ngoài ra, rất nhiều chi tiết thể hiện sự đa dạng trong văn hoá đã xuất hiện rải rác và trải dọc xuyên suốt bộ phim, từ chiếc váy lụa trắng lấy cảm hứng Trung Đông, âm hưởng của các vương tộc châu Âu trong trang phục gia tộc Atreides, cho đến áo đuôi dài của Nam Tước tộc Harkonnen… Xuyên suốt 2 tiếng rưỡi đồng hồ, Dune phác hoạ nên một bức tranh thời trang độc đáo bậc nhất lịch sử điện ảnh, với nguồn cảm hứng vị lai giữa tương lai và quá khứ, giữa thế giới ảo và văn hoá đời thực.
Phục trang ấn tượng của Paul AtreidesNhân vật Chani do Zendaya thủ vai
3. Nỗ lực đáng kinh ngạc tạo nên bức tranh thời trang đồ sộ trong Dune
Sẽ thật khó chấp nhận nếu chúng ta không dành những lời cảm ơn và ngợi ca đến Jacqueline West và Bob Morgan – Bộ đôi đầu tàu của ekip thiết kế phục trang trong Dune.
Mặc dù nổi danh với hai thể loại riêng biệt, Jacqueline thì chuyên về phim chính kịch, trong khi Morgan lại khá “mát tay” với thể loại hành động – viễn tưởng và siêu anh hùng, thì đến với Dune với sự trợ giúp của ekip nghệ sĩ tạo hình gồm Keith Christensen và Jerad Marantz, cả hai đã kết hợp cực kỳ ăn ý với nhau để tạo nên bức tranh thời trang hùng vĩ.
Bob Morgan (trái) và Jacqueline West
Tuy nhiên, việc tái hiện được tượng đài của thế giới sci-fi lên màn ảnh rộng thật sự là một đề bài cực kỳ khó khăn và đã có không ít nhà làm phim thất bại.
Theo một vài chia sẻ từ Morgan và Jacqueline, phục trang trong phim Dune có thể được xem như một “kho tàng” với 2000 mẫu trang phục, trong đó có khoảng 400 mẫu được đặt làm riêng cho phim. “Thật sự khủng khiếp” – Jacquelin thốt lên trong một buổi phỏng vấn – “Chúng tôi đã phải thiết kế và đặt gia công đặc biệt đến 400 bộ trang phục. Con số này thật sự vượt rất xa các bộ phim sci-fi đình đám, kể cả Star Wars.”
Bản vẽ Sa phục trong phim Dune
Từ phom dáng, phối màu cho đến những phần trang sức, phụ kiện hay thậm chí là các nét chấm phá nhỏ nhất đều được thực hiện cực kỳ chỉn chu và tỉ mẫn nhằm khắc hoạ nên vũ trụ đồ sộ và phức tạp với rất nhiều phe cánh cũng như nền văn hoá khác nhau do nhà văn Frank Herbert vẽ nên.
Có thể nói nỗ lực đáng kinh ngạc của ekip phục trang đã tạo nên một sự kết hợp đầy vị lai giữa sự kỳ ảo của một tương lai tân tiến cùng những tinh hoa được chắt lọc từ dòng chảy lịch sử văn hoá của nhân loại. Chính sự giao thoa giữa quá khứ và tương lai, giữa thực và ảo này đã đem đến một bức tranh thời trang độc đáo bậc nhất trong lịch sử bộ môn nghệ thuật thứ bảy và là ứng cử viên nặng ký cho tượng vàng Oscar sắp tới.
