Với sự trở lại của đạo diễn từng đạt nhiều giải Oscar Adam McKay cùng dàn diễn viên tên tuổi, bộ phim mới nhất trên Netflix sử dụng mô típ tận thế quen thuộc nhằm phản ánh góc khuất của mạng xã hội, người nổi tiếng và ngụy khoa học.
Được ấp ủ và nhào nặn dưới bàn tay của đạo diễn Adam McKay, Don’t Look Up là bộ phim hài kịch đen dẫn dắt người xem qua những cung bậc đầy cảm xúc, từ tiếng cười vui nhộn đến cảm giác giận dữ, thất vọng để rồi vùng lên hi vọng trong sự tuyệt vọng tột cùng. Don’t Look Up mang đến câu chuyện tận thế giữa một xã hội hỗn loạn với “tràng cười” châm biếm sự xấu xí của truyền thông và sâu xa hơn là sự bàng quan của con người trước những vấn đề thời cuộc.
Thảm họa tận thế trở thành “miếng mồi ngon” của truyền thông
Poster phim Don’t Look Up. Ảnh: IMDb
Một ngày bình thường, nghiên cứu sinh thiên văn học Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) quan sát không gian ngoài vũ trụ phát hiện một sao chổi chuẩn bị đâm thẳng xuống Trái Đất khiến không còn ai sống sót. Cô lập tức báo người thầy hướng dẫn, giáo sư Randall Mindy (Leonardo Dicaprio). Hoảng hốt và sợ hãi đến tột cùng, họ quyết định cùng nhà khoa học “Teddy” Oglethorpe (Rob Morgan) đến Nhà Trắng để thông báo về nguy cơ tận thế sắp sửa đến gần.
Họ chìm trong nỗi lo âu và tuyệt vọng khi những người đứng đầu phớt lờ với lời cảnh tỉnh, bản thân trở thành trò tiêu khiển của nhà đài và các trang mạng xã hội. Những cảnh báo của hai thầy trò Randall và Kate chỉ bắt đầu được quan tâm để hướng dư luận lạc khỏi bê bối của vị Tổng thống Janie Orlean (Meryl Streep). Tuy nhiên, họ lại tiếp tục đối mặt trước sự trục lợi từ các công ty công nghệ, các thuyết âm mưu và cả những cám dỗ từ việc trở thành người của công chúng.
Khi meme là giải pháp né tránh tranh luận
Trong Don’t Look Up, sự xấu xí của truyền thông hiện đại là thông điệp rõ ràng nhà làm phim truyền tải. Tuy nhiên, điều sâu xa hơn bộ phim muốn phản ánh, là cách những nhân vật phản diện – từ truyền thông, tỷ phú công nghệ, đến chính phủ lạm dụng tiếng cười để điều hướng dư luận né tránh sự thật ngay trước mắt. “Đừng nhìn lên” như tựa đề phim, là ẩn dụ của việc tảng lờ này.
Randall và Kate đã cố gắng cảnh báo Chính phủ về nguy cơ của sao chổi nhưng nhanh chóng bị phớt lờ. Ảnh: Netflix
Qua bộ đôi người dẫn chương trình nhà đài Jack Bremmer (Tyler Perry) và Brie Evantee (Cate Blanchett), người xem thấy được cách đám đông bị cuốn hút vào những chuyện đời tư người nổi tiếng, tin tức giật gân mà bỏ quên chất lượng nội dung thực sự của những thông tin truyền tải đến họ.
Nhân vật Brie Evantee mưu mô, xảo quyệt tạo được dấu ấn và đẩy cảm xúc người xem đến cao trào ở nhiều phân đoạn. Xuất hiện trước ống kính với vẻ ngoài duyên dáng, sắc sảo, nhưng từng lời thốt ra của Brie mang tính cợt nhả, lấp liếm trước những lời cảnh báo từ các nhà khoa học. Người phụ nữ quyền lực của truyền thông không từ bỏ bất kỳ thủ đoạn nào để lợi dụng bất kỳ ai, từ người làm khoa học, tập đoàn công nghệ kếch xù đến chính phủ.
Nữ MC Brie Evantee (Cate Blanchett) của chương trình Daily Rip luôn toát vẻ lịch sự nhưng đằng sau là kẻ sẵn sàng dùng người khác cho mục đích riêng. Ảnh: Netflix
Nổi bật trong phim là cách phản ứng của cư dân mạng khi trước những thông tin mới. Thay vì chọn cách đưa ra quan điểm rõ ràng, họ lại chế giễu bộ đôi thầy trò Randall bằng meme. Dù đã xuất hiện từ giữa thập niên 90, nhưng đến hiện tại internet meme phản ánh hành vi đám đông rõ rệt. Đặc biệt trong những năm gần đây, người ta dùng meme như cách duy nhất để né tránh những cuộc bàn luận thẳng thắn.
Trong bài phỏng vấn gần đây với tạp chí Guardian, đạo diễn Adam McKay đã chia sẻ về việc xây dựng các meme của nhân vật Kate (Jennifer Lawrence) là khi ông nhận ra mình cảm thấy lãng phí thời gian khi các bức ảnh chế chỉ gọi tên vấn đề nhưng không thảo luận, cũng như thấy không dễ chịu những khoảnh khắc tồi tệ trước ống kính bị phát sóng.
Thầy trò Randall trở thành thú tiêu khiển của giới truyền thông. Ảnh: Niko Tavernise Netflix
Meme cũng được sử dụng để phản ánh vấn đề tích cực độc hại. Điều này được thể hiện qua đoạn quảng cáo “liều thuốc tinh thần” của nhân vật Peter Isherwell, CEO công ty BASH. Thay vì chọn cách đối mặt với sự thật xấu xí, con người lại cố tìm thú tiêu khiển vô thưởng vô phạt để không phải giải quyết vấn đề. Đạo diễn người Mỹ thừa nhận đây là “nhân vật khó viết nhất trong kịch bản”, và Mark Rylance là diễn viên cuối cùng được chọn.
Xuất thân biên kịch và diễn viên sân khấu, tài tử người Anh chinh phục người xem bởi tính cách hai mặt của gã tỷ phú công nghệ ranh ma, với giọng điệu run run nhút nhát, nhưng ẩn sâu luôn muốn điều khiển người khác. Cách hắn kêu gọi công chúng “phủi tay” công sức của khoa học là minh hoạ cho vấn nạn nguỵ khoa học (pseudoscience), thứ đã tồn tại trong nhiều vấn đề, từ biến đổi khí hậu, đến dịch COVID hai năm vừa qua.
Nhân vật tỷ phú Peter Isherwell là điểm đặc sắc trong phim khi phản ánh nhiều vấn đề ở các tỷ phú công nghệ năm vừa qua. Kể đến là theo dõi thông tin (đại diện cho Mark Zuckerberg, CEO Facebook), trục lợi từ thảm hoạ. Ảnh: Netflix
Bộ đôi nữ tổng thống Janie Orlean (Meryl Streep) và Chánh văn phòng Jason Orlean (Jonah Hill) là minh hoạ mỉa mai cho sự ngu dốt trong việc đối phó các vấn đề khủng hoảng. Adam McKay chia sẻ chân dung của họ nhằm phản ánh việc các nhà khoa học đang bị chính trị tấn công, ngăn cản việc thông tin đến đúng với người dân. Cả hai đều được xây dựng với vẻ bề ngoài sang trọng, năng động nhưng có phần bệ rạc, thiếu sức sống. Nhiều đoạn đối thoại của bộ đôi trong phim thể hiện rõ những góc hài đen tối (dark humour).
Nhân vật tổng thống Janie Orlean được khắc họa qua tài diễn xuất của nữ minh tinh từng ba lần giành giải Oscar – Meryl Streep. Ảnh: Netflix
Dùng hài hước để châm biếm thời cuộc, tuy vậy Adam McKay vẫn hướng người xem đến những góc nhìn tươi sáng hơn về tận thế, về giá trị của cuộc sống. Nhân vật Yule do Timothee Chalamet thủ vai tuy có ít đất diễn nhưng sự sánh đôi của anh với nhà khoa học Kate đang tuyệt vọng mang lại không khí ấm áp, kể cả khi mọi người phải đếm ngược ngày mình chết.
Góc quay mới lạ và sự góp mặt sáng tạo của các diễn viên trong kịch bản
Leonardo Dicaprio và Jennifer Lawrence chấp nhận tạo hình khác lạ để vào vai những nhà khoa học lo âu, tuyệt vọng trước tương lai. Ảnh: Netflix
Xuyên suốt Don’t Look Up là sự đan xen giữa những cảnh diễn xuất sắc nét và cảnh quay giống như cảnh thô. Phân cảnh về cách những người dân đối phó trước tin sự huỷ diệt của sao chổi và dòng đời sự sống trên Trái Đất là những phân đoạn mang nét thô, được lựa chọn một cách tính toán của ekip làm phim.
Đạo diễn Adam McKay chia sẻ ông từng làm điều này trước đây với Vice và The Big Short. Ông muốn người xem có trải nghiệm mình đang ở thế giới thực. Các cảnh được quay bằng nhiều thiết bị khác nhau, từ máy quay của hệ thống an ninh đến điện thoại. Chúng được lồng ghép liền mạch để thể hiện nhịp hối hả và hỗn loạn của thế giới đang xảy ra.
Don’t Look Up gây chú ý bởi sự góp mặt dàn sao hạng A màn bạc Hollywood. Ảnh: Netflix
Người xem ban đầu chú ý đến Don’t Look Up là nhờ sự quy tụ dàn diễn viên gạo cội, trong đó Leonardo Dicaprio là cái tên được trông chờ nhất. Chàng Jack của Titanic hứng thú tham gia vào dự án vì cùng mối quan tâm về vấn đề biến đổi khí hậu – vấn đề ẩn dụ trong phim được ví như “ngọn sao chổi va vào Trái Đất”. Tài tử người Mỹ là người viết những đoạn diễn văn cay đắng cho vai nhà khoa học Randall Mindy. Nam diễn viên Jonah Hill – đóng vai Chánh văn phòng Jason, cũng sáng tạo cho những cảnh liên quan đến trang phục và thêm thắt sự hài hước trong phim. Bên cạnh đó, người xem cũng thấy được hình ảnh mới lạ của hai minh tinh Jennifer Lawrence và Meryl Streep.
Phân cảnh nhà khoa học Randall Mindy với phát ngôn cuối cùng gây tranh cãi trước nhà đài là do diễn viên Leonardo Dicaprio tự viết ra. Ảnh: Netflix
Nicholas Britell, nhạc sĩ tạo thành công cho soundtrack của nhiều bộ phim tên tuổi như Cruella và Moonlight, tiếp tục để lại dấu ấn trong lòng người nghe qua việc sáng tác ca khúc ‘Just Look Up’, thể hiện qua giọng hát cao vút của Ariana Grande và phần rap của Kid Cudi, hai người thủ vai cho cặp đôi Riley Bina và DJ Chello.
Phần trình diễn bài hát ‘Just Look Up’ của Ariana Grande trong phim được nhiều khán giả khen ngợi. Ảnh: Ariana Grande YouTube/Still
