Với kinh phí 165 triệu USD, Dune (2021) - bom tấn khoa học viễn tưởng dựa trên "tượng đài" tiểu thuyết cùng tên của năm 1965 - là cái tên được trông đợi nhất năm nay. Tuy có sức ảnh hưởng bật nhất trong văn hoá đại chúng và là tiền đề khai sinh rất nhiều siêu phẩm viễn tưởng khác như Star Wars, Star Trek, Blade Runner, Mad Max... nhưng quá trình chuyển thể từ tiểu thuyết đến màn ảnh rộng của Dune lại khá "lận đận". Năm 2021 có lẽ chính là thời điểm chín muồi để một thế giới viễn tưởng rộng lớn và đầy chiều sâu như Dune được một lần nữa giới thiệu đến với công chúng một cách trọn vẹn và xứng tầm với bộ tiểu thuyết gốc.
Dune (2021) quy tụ dàn diễn viên nổi tiếng, đồng thời đánh dấu sự trở lại của đạo diễn Denis Villeneuve – người từng nhào nặn nên những bộ phim xuất sắc như Arrival (2016) và Blade Runner 2049 (2017). Kịch bản được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên của Frank Herbert, vốn được xem là tác phẩm kinh điển của thể loại khoa học viễn tưởng.
Bom tấn Dune quy tụ dàn diễn viên nổi tiếng, có kinh phí lên đến 165 triệu USD.
Xuất bản lần đầu năm 1965, tiểu thuyết của Frank Herbert được đánh giá là một trong những cuốn sách khó chuyển thể thành phim nhất. Không chỉ phức tạp về nội dung, cần rất nhiều kỹ xảo điện ảnh, tác phẩm còn sở hữu khối lượng nhân vật đồ sộ với nhiều thuật ngữ riêng và lồng ghép nhiều yếu tố sắc tộc, văn hoá, tôn giáo, chính trị… Chẳng hạn như giáo phái Bene Gesserit, gia tộc Atreides, gia tộc Harkonnen, những nhóm người bản địa trên hành tinh Arrakis…
Chính sự rối rắm khiến nhiều đạo diễn thất bại khi muốn chuyển thể Dune. Chẳng hạn, ở thập niên 1970 Alejandro Jodorowsky từng bỏ dở ý định thực hiện từ trong trứng nước, hay David Lynch giới thiệu bản phim điện ảnh năm 1984 nhưng không được giới phê bình và khán giả đón nhận. Đến năm 2000, John Harrison phải thực hiện loạt phim ngắn gồm ba phần để kể lại đầy đủ câu chuyện, nhưng cũng ít được chú ý.
Thế giới trong Dune rộng lớn với nhiều nhân vật và thuật ngữ phức tạp.
Thế nhưng, Dune vẫn luôn là tác phẩm quan trọng của thể loại. Nhiều thập niên trôi qua, thế giới mà Frank Herbert vẫn thu hút khán giả, trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm cùng thể loại như 2001: A Space Odyssey (1968), Blade Runner (1982), Star Wars (1997),…
Lấy bối cảnh thế giới nhân loại trong tương lai rất xa vào năm 10191, nội dung phim kể về hành trình trưởng thành của Paul Atreides (Timothée Chalamet), người thừa kế duy nhất của nhà Atreides – gia tộc có nhiệm vụ quản lý hành tinh sa mạc Arrakis.
Dune là nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhiều tác phẩm khoa học viễn tưởng nổi tiếng. Ảnh: Total Film
Trong vũ trụ của “Xứ Cát”, Arrakis là hành tinh duy nhất có thể khai thác “spice” (hương dược), thứ được xem như là thứ quý giá hơn cả vàng, có khả năng chữa bách bệnh, nâng tầm thể chất và tâm trí con người lên cực hạn, dùng làm nhiên liệu để du hành liên hành tinh…
Hương dược mang lại nhiều lợi ích cho “Xứ Cát” nhưng cũng là nguyên nhân khiến nhà Atreides rơi vào cuộc chiến tranh giành quyền lực, bị nhiều người ganh ghét. Dù chỉ mới 15 tuổi, Paul đã phải đứng lên thay cha bảo vệ mẹ xuyên suốt hành trình rong ruổi lẩn tránh kẻ thù ở hành tinh quê hương.
Tạo hình của Timothée Chalamet trong vai Paul Atreides và Rebecca Ferguson trong vai phu nhân Jessica Atreides (mẹ của Paul).
…đến tác phẩm tâm huyết của Denis Villeneuve
Từ năm 2016, Denis Villeneuve gật đầu đồng ý tham gia và dành nhiều năm theo đuổi dự án. Theo đạo diễn, chuyển thể tiểu thuyết là điều ông mơ ước từ lâu nhưng chưa từng nghĩ điều này sẽ thành hiện thực.
Để đạt được tầm nhìn trọn vẹn nhất, Villeneuve yêu cầu xưởng Legendary Entertainment phải chia cuốn sách thành hai phần. Do đó, phim có tên đầy đủ là Dune: Part One (Xứ Cát: Phần một). Thành công của phim là yếu tố để các nhà sản xuất xem xét thực hiện phần tiếp theo.
Dune là tác phẩm tâm huyết của đạo diễn Denis Villeneuve.
Thập niên 1980 Hollywood vẫn chưa phát triển mạnh về mặt kỹ thuật nên David Lynch gặp không ít hạn chế. Nhiều cảnh hành động thiếu sự gay cấn, thậm chí lỗi thời bởi phần kỹ xảo trông như phim hoạt hình 2D. Trái lại, tác phẩm Dune (2021) của Denis Villeneuve là một bản nâng cấp và hoàn thiện về nhiều mặt, đặc biệt là phần hình ảnh và âm thanh. Thế giới hậu tận thế trong phim được xây dựng chi tiết, gợi nhớ Mad Max: Fury Road (2015), với những khung hình hiện lên sống động nhưng cũng đầy chất thơ, để lại nhiều cảm xúc cho người xem.
So với David Lynch, Denis Villeneuve gần như trung thành với lối kể đậm phong cách cá nhân. Thay vì đi vào giải thích hàng loạt thuật ngữ rối rắm, đạo diễn sử dụng lối kể tuyến tính đơn giản để khán giả từ tốn bước vào thế giới rộng lớn của Xứ Cát.
(So với bản 1984, Dune (2021) của Denis Villeneuve được đầu tư về mặt hình ảnh, kỹ xảo)
Lợi thế của Denis Villeneuve là đã thuyết phục được huyền thoại Hans Zimmer – cũng là người hâm mộ tiểu thuyết gốc – tham gia dự án. Nhà soạn nhạc thổi hồn vào bộ phim bằng những bản nhạc hào hùng, mang âm hưởng thổ dân. Đặc biệt, mỗi nhân vật sở hữu một giai điệu được sáng tác riêng, tạo nên nét đặc trưng không trộn lẫn.
Hóa thân Paul Atreides, Timothée Chalamet gần như là linh hồn của bộ phim, hoàn toàn xóa nhòa những hoài nghi về khả năng diễn xuất. Không chỉ có gương mặt hợp vai, diễn viên sinh năm 1995 còn lột tả được những diễn biến nội tâm của nhân vật, cho thấy quá trình trưởng thành đầy vất vả của một người hùng.
Theo Denis Villeneuve, khó có lựa chọn nào hoàn hảo hơn Timothée Chalamet cho vai diễn. Đạo diễn sử dụng nhiều góc máy cận để bắt trọn gương mặt diễn viên, giúp anh có cơ hội tỏa sáng qua từng ánh mắt, cử chỉ, cho đến chuyển động cơ mặt.
Diễn xuất của Timothée Chalamet trong Dune được giới phê bình đánh giá cao. Ảnh: Chia Bella James/Warner Bros.
Bên cạnh Timothée Chalamet, các ngôi sao như Oscar Isaac, Charlotte Rampling, Jason Momoa, Javier Bardem hay Trương Chấn đều làm tròn vai, để lại dấu ấn trên màn ảnh. Đặc biệt, nhân vật của Zendaya tuy có ít đất diễn nhưng mang tính gợi mở, sẽ là người đóng vai trò quan trọng trong phần sau.
Nhân vật của Zendaya (trái) tuy có ít đất diễn nhưng đóng vai trò quan trọng trong phần sau. Ảnh: Chia Bella James/Warner Bros
Dù chỉ chuyển thể nửa cuốn tiểu thuyết, Denis Villeneuve vẫn kể lại một câu chuyện trọn vẹn, có mở có kết, đồng thời cài cắm nhiều tình tiết để phát triển hậu truyện. Nhiều nhà phê bình và khán giả hy vọng Denis Villeneuve có thể tiếp tục hoàn thiện câu chuyện đúng như mong muốn của đạo diễn.
