Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn bản lề của quá trình chuyển đổi số, việc chủ động xây dựng hạ tầng công nghệ lõi trở thành một yêu cầu sống còn. Giữa dòng chảy ấy, sự trở về của anh Huy Nguyễn - cựu quản lý cấp cao tại Google, hiện là CEO Phygital Labs kiêm Trưởng ban Công nghệ số của Hiệp hội Dữ liệu quốc gia - mang nhiều ý nghĩa đặc biệt. Thay vì tiếp tục phát triển sự nghiệp tại Thung lũng Silicon, anh chọn quay về Việt Nam để cùng cộng sự khởi dựng NDAChain - nền tảng blockchain quốc gia đầu tiên.
NDAChain
Xin chào anh Huy. Được biết, anh từng có nhiều năm làm việc tại Google ở cấp quản lý, nhưng đã quyết định trở về Việt Nam làm việc từ thời điểm dịch COVID-19. Vì sao anh chọn bắt đầu lại ở Việt Nam – nơi công nghệ blockchain vẫn còn khá mới mẻ – thay vì tiếp tục ở lại Thung lũng Silicon, nơi mọi thứ đã vận hành ổn định?
Tôi quyết định trở về Việt Nam vì trong lòng luôn có khát vọng được trực tiếp đóng góp cho quê hương. Sau nhiều năm học tập và làm việc ở nhiều quốc gia, tôi nhận ra rằng đất nước mình vẫn còn thiếu những hạ tầng công nghệ cốt lõi do chính người Việt kiến tạo. Đại dịch năm 2020 khiến tôi về nước sớm hơn dự định, và tôi xem đó như một cơ duyên để biến mong muốn ấy thành hiện thực.
Ngay từ năm 2016, khi còn làm việc tại Google, tôi đã bắt đầu nghiên cứu về blockchain và nhận thấy tiềm năng vượt trội của công nghệ này ở ba khía cạnh: an toàn, minh bạch và tự động hóa. Tôi tin rằng Việt Nam cần một công nghệ đủ mới và đủ mạnh để không bị tụt lại phía sau, mà có thể xuất phát ngang hàng với các quốc gia tiên tiến – và blockchain chính là cơ hội đó.
Quan trọng hơn, tôi nhìn thấy Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lịch sử để kiến thiết hạ tầng công nghệ số, khẳng định chủ quyền số và thúc đẩy kinh tế số. Đây là giai đoạn hiếm có khi Chính phủ quyết tâm chuyển đổi số, doanh nghiệp khao khát đổi mới, và người dân ngày càng cởi mở với các dịch vụ số.
Anh có thể khái quát ngắn gọn về NDAChain để độc giả dễ hình dung hơn không?
NDAChain là nền tảng blockchain quốc gia của Việt Nam, được phát triển bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và do Trung tâm Sáng tạo, Khai thác Dữ liệu – trực thuộc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia – chủ trì vận hành. Có thể hình dung NDAChain như một “hạ tầng xương sống” cho dữ liệu số quốc gia.
Nếu ví Trung tâm Dữ liệu Quốc gia là một “kho bạc” tập trung lưu trữ thông tin, thì NDAChain chính là lớp hàng rào bảo vệ phân tán bao quanh, bảo đảm mọi dữ liệu đều được xác thực, minh bạch và không thể bị thay đổi. Với các hệ thống tập trung trước đây, hacker chỉ cần tấn công vào một điểm yếu duy nhất là có thể gây rủi ro cho toàn bộ hệ thống. Còn với NDAChain, mỗi dữ liệu đều được kiểm chứng và lưu trữ trên nhiều nút xác thực độc lập. Để tấn công thành công, hacker buộc phải xâm nhập đồng thời vào tất cả các nút – điều gần như bất khả thi. Chính cơ chế bảo mật phân tán này đã biến NDAChain thành một lá chắn chiến lược, bảo vệ tính toàn vẹn và chủ quyền dữ liệu quốc gia trong kỷ nguyên số.
NDAChain khác gì so với các blockchain công khai như Ethereum, Solana hay các nền tảng blockchain do doanh nghiệp tư nhân phát triển?
Khác với các blockchain công khai hoạt động tự do, NDAChain được thiết kế theo triết lý: “Nhà nước dẫn dắt, doanh nghiệp tham gia, người dân thụ hưởng”. NDAChain không phụ thuộc vào bất kỳ doanh nghiệp riêng lẻ nào, mà là một hạ tầng chung nhằm bảo đảm chủ quyền dữ liệu quốc gia, đồng thời tạo ra một không gian đổi mới công bằng cho mọi doanh nghiệp.
NDAChain trong hệ sinh thái quốc gia (Ảnh: Tư liệu)
Vì sao Việt Nam quyết định phát triển NDAChain trong bối cảnh hiện nay?
Quyết định này vừa xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, vừa gắn liền với tầm nhìn chiến lược quốc gia. Chúng ta đang ở giai đoạn bản lề của quá trình chuyển đổi số, khi nhiệm vụ xác thực và quản lý dữ liệu cho hơn 100 triệu công dân, 20 bộ, ngành và toàn bộ hệ thống địa phương trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, mô hình tập trung hiện tại bắt đầu bộc lộ những giới hạn, như khó mở rộng quy mô dữ liệu và ngày càng đối mặt với các nguy cơ tấn công mạng.
Để giải quyết bài toán này, Việt Nam lựa chọn cách tiếp cận kết hợp: Trung tâm Dữ liệu Quốc gia đóng vai trò hạ tầng tập trung, còn NDAChain bổ sung lớp phi tập trung, nhằm tăng cường tính an toàn, minh bạch và khả năng mở rộng bền vững. Đây là một bước đi chiến lược để củng cố chủ quyền số, đúng với tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW – trong đó xác định phát triển công nghệ chiến lược và hạ tầng số nội địa là đột phá then chốt nhằm bảo đảm an ninh dữ liệu và nâng cao năng lực tự chủ công nghệ.
NDAChain cũng phù hợp với định hướng “Make in Vietnam” được quy định trong Luật Công nghiệp Công nghệ số, khuyến khích phát triển công nghệ lõi do Việt Nam làm chủ. Đồng thời, theo Quyết định 1131/QĐ-TTg, blockchain đã được xác định là một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược quốc gia. Vì vậy, NDAChain không chỉ là một nền tảng blockchain, mà còn là một tầm nhìn dài hạn: bảo đảm chủ quyền dữ liệu, tạo nền tảng cho một xã hội số an toàn, minh bạch và một nền kinh tế số bền vững cho Việt Nam.
Những lĩnh vực nào sẽ được ưu tiên áp dụng NDAChain trong giai đoạn đầu?
Trong giai đoạn đầu, NDAChain tập trung vào các lĩnh vực gắn trực tiếp với đời sống người dân và hàng hóa, nơi nhu cầu minh bạch, an toàn và chống giả mạo là cấp thiết nhất. Cụ thể, thực phẩm, dược phẩm và sản phẩm chăm sóc sức khỏe sẽ là những ưu tiên hàng đầu, bởi đây là các ngành có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, đòi hỏi việc xác thực nguồn gốc và kiểm soát chất lượng một cách nghiêm ngặt.
Song song đó, NDAChain sẽ được ứng dụng trong sản xuất và logistics, và dần mở rộng sang các lĩnh vực như giáo dục, tài chính, bảo hiểm và chính phủ điện tử. Điều quan trọng là mỗi ứng dụng không chỉ giải quyết bài toán riêng của từng ngành, mà còn góp phần kiến tạo một hệ sinh thái dữ liệu quốc gia minh bạch và đáng tin cậy.
Ảnh: Tư liệu
Tại Việt Nam, khái niệm blockchain tuy không còn mới nhưng vẫn thường bị đánh đồng với những dự án thiếu minh bạch, thậm chí là lừa đảo. Trước định kiến này và trong bối cảnh môi trường tài chính số tiềm ẩn nhiều rủi ro, NDAChain sẽ có những cơ chế gì để bảo vệ nhà đầu tư và ngăn chặn hành vi lừa đảo?
Ở Việt Nam, nhiều người vẫn nhìn blockchain qua lăng kính của tiền ảo hay các dự án đầu cơ thiếu minh bạch, nên dễ hình thành định kiến gắn công nghệ này với lừa đảo. Thực tế, blockchain là một hạ tầng dữ liệu, trong đó, tiền ảo chỉ là một ứng dụng rất nhỏ. NDAChain được thiết kế để tách biệt hoàn toàn khỏi những rủi ro đó, hướng tới mục tiêu trở thành nền tảng dữ liệu quốc gia an toàn và đáng tin cậy.
Trước hết, NDAChain vận hành theo mô hình “permissioned blockchain” – nơi mỗi nút xác thực đều do các cơ quan và tập đoàn lớn trong nước đảm nhiệm, với cơ chế giám sát rõ ràng và trách nhiệm pháp lý cụ thể. Nền tảng này ứng dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như W3C DID, Verifiable Credentials, GDPR… giúp bảo đảm tính minh bạch, khả năng liên thông và bảo vệ quyền lợi ở cấp độ toàn cầu. Quan trọng nhất, NDAChain được dẫn dắt bởi Nhà nước, có sự đồng hành của doanh nghiệp và hướng đến lợi ích thiết thực cho người dân.
Anh kỳ vọng hệ sinh thái này sẽ đóng góp như thế nào cho nền kinh tế số Việt Nam và vị thế quốc gia trên bản đồ công nghệ toàn cầu trong 5-10 năm tới?
Khi nói đến kỳ vọng, tôi không xem NDAChain đơn thuần là một công nghệ, mà là một hạ tầng kiến tạo niềm tin số. Trong 5 đến 10 năm tới, tôi tin nền tảng này sẽ trở thành lớp “xương sống” kết nối Nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong cùng một hệ sinh thái dữ liệu minh bạch, nơi mọi giao dịch, sản phẩm và thông tin đều được xác thực tức thì.
Xa hơn, NDAChain còn mang ý nghĩa khẳng định chủ quyền công nghệ. Khi làm chủ hạ tầng blockchain quốc gia, Việt Nam không chỉ có khả năng tự bảo vệ trước các rủi ro an ninh mạng, mà còn đủ năng lực tham gia và định hình các chuẩn mực toàn cầu về kinh tế số. Tôi kỳ vọng, trong 5-10 năm tới, Việt Nam sẽ không chỉ
là quốc gia ứng dụng công nghệ, mà sẽ trở thành một trong những người đồng kiến tạo “luật chơi” trong kỷ nguyên dữ liệu.
Cảm ơn anh đã dành thời gian cho ELLEMAN Việt Nam.
