Thiền chánh niệm là một hoạt động xa xưa bắt nguồn từ phương Đông. Ai cũng đã từng nghe qua, nhưng liệu chúng ta đã hiểu đúng về thiền? Cùng ELLE Man tìm hiểu thêm về thiền cũng như những lợi ích to lớn của nó trong bài viết này!
Thiền khởi sinh từ Ấn Độ, nhưng được truyền bá rộng rãi nhất khi đặt chân tới Trung Hoa. Với thiền, bạn được phép khai mở tâm trí và đưa bản thân về một trạng thái thức tỉnh hiếm có trong đời. Thiền giúp bạn tránh xa phiền não, hiểu được cái gốc của khổ đau đang chi phối và tự mình kiểm soát chúng. Vậy còn thiền chánh niệm là gì?
Thiền chánh niệm
Thiền Chánh Niệm – một nhánh cây to của thiền hay còn được biết với cái tên Thiền Minh Sát. Là một hình thức thiền cổ xưa, Thiền Chánh Niệm nhấn mạnh vào bốn yếu tố: Thân, Thọ, Tâm, Pháp (Tứ Niệm Xứ) với một điểm tiên quyết là sự tập trung vào giây phút hiện tại, không phán xét vấn đề, làm sao để cho thân và tâm luôn vô tư, cởi mở.
Thiền Chánh Niệm và lợi ích cho thân, tâm con người. Ảnh: Pixabay/Pexels
Thiền Chánh Niệm được thực hành và tái hiện vào khoảng 2500 năm trước tại Ấn Độ với vai trò là một phương pháp giúp trị bệnh tật và những khổ đau khởi từ tâm của con người. Thiền Chánh Niệm giúp con người ta giải phóng khỏi những sợi xích của sân, si, đau, khổ, buồn… đang chiếm lấy chúng ta, đưa ta về trạng thái thân tâm an lạc trước những thay đổi của cuộc đời.
Chánh niệm (Mindfullness) là sự tỉnh thức, sự chú tâm vào hiện tại, vào những gì mình đang trải qua, đang làm. Thiền Chánh Niệm cũng nương theo đó mà thực hành. Với thiền, bạn không cần đọc quá nhiều lý thuyết. Với thiền, bạn chỉ cần thực hành nhiều hơn việc nghe và đọc. Và thật may mắn nếu có một người thầy dẫn dắt, còn không có cũng không sao cả, chỉ là con đường sẽ gian nan hơn.
Chánh niệm thực hành vô cùng đơn giản, không chút phức tạp nào.
Bạn đang thái một khúc cà rốt, bạn tập trung vào việc gọt vỏ sao cho không lẹm vào thịt củ, thái miếng cà rốt hình con chì sao cho đẹp. Trong lúc gọt, bạn không nghĩ đến tiền bạc, danh vọng, lợi ích hay những lời nói ồn ào từ tâm trí, đấy cũng gọi là thiền trong chánh niệm, thiền một cách tự nhiên nhất.
Thiền trong hoạt động thường nhật.
Thiền ở rất gần chúng ta, hiện diện ở khắp mọi nơi, dưới mọi hình hài và trong từng phút giây. Thiền không xa lạ, không ở quá cao tầm với. Thiền không đòi hỏi chúng ta, chỉ có chúng ta – những người quá hy vọng và đặt nhiều mục đích vào thiền. Thiền chỉ đơn giản là một chìa khóa mở ra cánh cửa của sự thức tỉnh, giúp bạn nhận ra bản chất của sự vật và kéo bạn khỏi mộng tưởng đang giày vò tâm trí.
Thiền đề cao sự tĩnh, nhất quán và nhìn vào bên trong của chính mình.
Bạn không cần kết nối và tương tác với bên ngoài, nhưng tuyệt đối không được đánh mất kết nối bên trong. Bạn phải sống trong chú tâm tuyệt đối, nhìn sự việc và đánh giá khách quan nhất, không suy diễn, xuyên tạc hay bóp méo chúng. Bạn càng nhìn sâu vào bản chất hiện tượng bao nhiêu, câu trả lời càng đến nhanh bấy nhiêu.
Ảnh: Thirdman/Pexels
Sự im lặng cao quý (noble silence) là thứ nên được duy trì và diễn ra thường xuyên khi thiền. Tập trung vào một hơi thở mạch lạc, bạn giữ tư thế thẳng lưng, mắt nhắm nghiền, ngồi thế bán già hoặc kiết già, nhưng không được đánh mất sự tỉnh táo.
Lúc này, khi bạn đã thiền được một thời gian nhất định, những cơn đau và ngứa nổi lên…
Thiền gọi đó là “sankara”.
“Sankara” có thể nôm na là một hoặc nhiều cành của một cái cây bản năng. Nó biểu hiện và đánh vào thân ta qua những cơn ho, đau buốt lưng, tê chân… Ta càng chú ý vào bản năng, bản năng càng trỗi dậy mạnh mẽ, kéo ta ra khỏi sự im lặng tuyệt vời. Ta buộc phải tập trung vào hơi thở, từ từ lý giải những hiện tượng khởi sinh từ thân và tâm, cố gắng tảng lờ nó. Từ từ, “sankara” sẽ bỏ ta mà đi, trả lại cho ta một “thân tâm an lạc”.
Thiền và cách điều khiển tâm trí khỏi những giận dữ, níu kéo, đau khổ
Thiền chạm vào bạn, thức tỉnh bạn, kéo bạn khỏi mộng mê. Khi tâm trí bạn rối ren, bạn sống trong quá khứ và phó mặc cho tương lai, bạn đang mơ. Còn nếu bạn sống trong hiện tại vốn – dĩ – như – nó – đang – là, bạn tỉnh.
Cú chạm của thiền vào tâm thứcbạn không ồn ã, rất tự nhiên và nghiêm khắc. Việc của bạn là thực hành và trải nghiệm.
Gợi ý về Thiền
Một lời khuyên nhỏ: nếu bạn còn chưa biết gì nhiều về thiền, hãy thử ghi danh vào một khóa học thiền uy tín, thay vì tự tập. Tại sao lại như thế? Vì việc kiểm soát tâm trí khỏi những dao động của bản năng là rất khó khăn. Bạn cần được hướng dẫn, giúp đỡ.
Giữ cho bản thân tránh khỏi tạp niệm là điều cần có khi học thiền.
Hơn nữa, những bài giảng pháp từ những thiền sư chân chính cũng là một điều tuyệt vời bạn nên học hỏi bên cạnh việc thiền “chay”, tự tìm cách học thiền. Còn nếu đã có nền tảng và kiến thức chắc chắn về thiền nói chung và Thiền Chánh Niệm nói riêng, bạn đừng quên thực hành mỗi ngày nhé!
Trong bài viết này, người viết chỉ là người gợi mở ra một ý niệm về thiền, đưa cho bạn cái nhìn dễ hiểu hơn về một phương thức trị tâm bệnh hiệu quả chứ không đưa ra các phương pháp thiền cụ thể, hay những bước để thiền. Mọi thứ chỉ là một lời gợi ý, một chia sẻ và một góc nhìn của tác giả.
Chúc các độc giả của ELLEMAN thân tâm đều an lạc mỗi ngày!
