Black Panther được đề cử “Phim xuất sắc nhất” tại Oscar 2019: Khởi đầu mới cho các siêu anh hùng.

Đã gần 10 năm kể từ khi tên của cố diễn viên Heath Ledger được xướng lên ở giải thưởng Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất với vai phản diễn huyền thoại The Joker. Cùng với 7 giải thưởng ở các hạng mục khác ở năm đó, siêu phẩm The Dark Knight (Hiệp sĩ bóng đêm) của Chritopher Nolan đã đặt ra một chuẩn mực mới cho dòng phim hành động về các siêu anh hùng, vốn luôn bị xem như là thể loại thuần giải trí và thiếu chiều sâu về cốt truyện.

Gần một thập kỉ trôi qua, dòng phim siêu anh hùng đã có những bước tiến mạnh mẽ trên màn bạc với sự trỗi dậy của gã khổng lồ Marvel cùng thương hiệu Avengers trị giá hàng tỉ đô la, cũng như việc vũ trụ DC đang dần thức tỉnh khi đem đến những “bom tấn” chất lượng như Aquaman hay Wonder Woman. Tuy nhiên, có cảm giác như bục trao giải danh giá tại nhà hát lớn Dolby vẫn là một thứ gì đó mà sức mạnh của các siêu anh hùng dù có lớn như thế nào, cũng không thể chinh phục được. Tuy nhiên, Oscar 2019 có lẽ sẽ là một cột mốc mới cho thể loại hành động – viễn tưởng này và thậm chí là toàn bộ ngành công nghiệp điện ảnh. Mới đây Viện Hàn Lâm Khoa Học và Điện Ảnh Hoa Kỳ đã công bố danh sác đề cử của 27 hạng mục cho Giải thưởng Oscar lần thứ 91. Bên cạnh 2 tác phẩm nghệ thuật độc đáo là Roma và The Fauvorite dẫn đầu danh mục đề cử thì cái tên khiến giới điệu mộ ngỡ ngàng nhất phải là Black Panther.

Sau khi càn quét thị trường điện ảnh trên toàn thế giới với doanh thu lên đến 1 tỉ đô la vào năm 2018, bom tấn từ hãng phim Disney và Marvel Studio tiếp tục là chủ đề gây hao tốn không ít giấy mực của báo chí trong những ngày qua. Được đề cử đến 7 hạng mục ở giải thưởng Oscar 2019, bao gồm Nhạc phim hay nhất, Thiết kế phục trang ấn tượng nhất, Hiệu ứng hình ảnh anh xuất sắc nhất, Thiết kế sản xuất ấn tượng nhất, Biên tập âm thanh xuất sắc nhất và Ca khúc nhạc phim hay nhất với All The Stars qua màn thể hiện của SZA và Kendrick Lamar. Tuy nhiên, thu hút được rất nhiều sự chú ý chính là đề cử Phim Xuất Sắc nhất (Best Picture), hạng mục được xem là danh giá nhất tại Lễ trao giải Oscar thường niên. Đây cũng chính là chủ đề đem lại nhiều bàn tán và cả tranh cãi nhất trong những ngày qua.

Trên thực tế, Black Panther không phải là bộ phim chuyển thể từ truyện tranh siêu anh hùng đầu tiên lọt vào mắt xanh của 70 thành viên Viện Hàn Lâm, và chắc chắn cũng khó có thể được xem như là kịch bản xuất sắc nhất trong thể loại phim này. Mặc dù có khá thành công về mặt thương hiệu nhưng không mấy ai đánh giá cao khả năng được góp mặt vào dánh sách đề cử Oscar 2019 của Black Panther. Bộ phim mới chỉ là dự án điện ảnh lớn thứ tư mà Ryan Coogler – một đạo diễn có tuổi đời còn khá trẻ – được trao cơ hội ngồi vào ghế chỉ đạo. Chadwick Boseman vốn chưa bao giờ được xem là một tên tuổi lớn của làng diễn xuất, trong khi Michael B. Jordan ở thời điểm đó thì vẫn đang chịu rất nhiều điều tiếng xấu sau vai diễn tệ hại trong tác bộ phim Fanstastic Four – một tác phẩm cũng được chuyển thể từ truyện tranh Marvel. Tuy nhiên, tấm vé đến với Oscar 2019 nằm ở chính câu chuyện mà họ đã cùng chung tay vẽ nên tại đất nước Wakanda. Qua đó biến Black Panther trở thành một tác phẩm đã đem những giá trị tinh thần to lớn và không chỉ gói gọn trên màn bạc đối với xã hội hiện đại, đặc biệt là cộng đồng người da màu.

Vẫn khai thác chủ đề màu da – vốn luôn là một đề tài nhức nhối trường tồn trong xã hội, nhưng Ryan Coogler đã không đi theo một chiều hướng nặng nề và tăm tối như những tác phẩm nổi bật trong quá khứ. Thay vào đó chàng trai đến từ California đã nỗ lực truyền tải những thông điệp sâu sắc nhưng mang đậm tính đại chúng dựa trên một phông bạt văn hóa huyền diệu. Wakanda – một đất nước có vẻ xa nhưng không hề lạ. Ở đó có những bộ tộc đa sắc màu, những dãy núi hùng vi và thảo nguyên bát ngàn, có những nữ chiến binh đầu trọc anh dũng và tự tin cùng đội quân tê giác dũng mãnh. Ở đó có những sự hiện đại vượt trội với công nghệ tiên tiến song hành cũng những tập tục xưa cũ đặc trung của các bộ lạc Châu Phi. Ở đó có những bộ giáp Vibranium tân tiến luôn xuất hiện cùng những gam màu sặc sỡ và những họa tiết độc đáo đầy hoang dã. Ở đó, chúng ta được chứng kiến một Châu Phi rất khác, không còn sự đói nghèo và loạn lạc như trong tiềm thức của đa số công chúng, Châu Phi của Black Panther toat lên hiện đại và đẹp đến nao lòng. Wakanda có thể chỉ là một đất nước hư cấu nhưng nhìn vào đó, cộng đồng người da màu có thể thấy được cả một nền văn hóa cổ xưa đến từ nguồn cội của chính họ.

Không phải ngẫu nhiên mà một bộ phim tưởng như mang đậm tính thị trường như Black Panther lại xuất hiện trong danh mục đề cử “Phim hay nhất” tại Oscar 2019. Chỉ với chưa đầy 3 tiếng trên màn ảnh, âm thanh vang vọng từ Wakanda tưởng như đã nói lên được hết những tiếng lòng chất chứa trong cộng đồng người da màu bấy lâu. “Hoàng hôn sẽ không bao giờ tắt trên Đế Chế Wakanda”, tuyên ngôn của Erik Killmonger phải chăng chính là ước mơ thầm kín của những nạn nhân luôn bị áp bức bởi nạn phân biệt chủng tộc. Khát vọng hòa nhập và trở thành một phần của thế giới xuyên suốt phim của T’Challa chẳng phải là khát khao được thừa nhận của những người da màu luôn bị xếp ngoài rìa xã hội hay sao. Những chất liệu tinh thần tưởng như rất cũ đã được nhào nặn lại theo hơi thở Afrofuturism đã khiến cho cộng động người da màu thoát khỏi vai trò những nạn nhân bị áp bức vốn luôn đeo bám họ trên những tác phẩm điện ảnh. Khoảnh khắc T’Challa phát biểu trước Liên Hợp Quốc cùng giai điệu của ca khúc All The Stars vào cuối phim là một thông điệp ngầm khẳng định về vị thế của cộng đồng người da màu, họ không chỉ đủ mạnh mẽ để làm chủ cuộc sống của chính mình mà còn có thể góp phần xây dựng xã hội chung của nhân loại. Thật khó lòng để Oscar 2019 có thể bỏ qua một tác phẩm hài hòa giữa ý nghĩa thông điệp và hiệu ứng hình ảnh cực tốt như vậy.

“Tình yêu, hãy nói về tình yêu

Nó có chứa đựng mọi ước muốn của bạn hay không

Và cảm giác đó có ám ảnh bạn không?”

All The Stars – Kendrick Lamar và SZA

Black Panther đã khiến giới điện ảnh có cái nhìn rất khác với dòng phim siêu anh hùng. Không chỉ còn gói gọn trong những phân cảnh chiến đấu hoành tráng qua hiệu ứng CGI, những sản phẩm mới của dòng phim này gần đây còn mang lại những giá trị đáng kể cho cộng đồng. Chúng ta đã được chứng kiến rất nhiều tác phẩm đầy chất lượng thuộc thể loại này trong thời gian gần đây như Wonder Woman – bộ phim mang đậm tính đề cao người phụ nữ, Avengers: Infinity War với chủ đề bùng nổ dân số hay Aquaman khai thác về nạn ô nhiễm môi trường. Với việc đề cử “Phim hay nhất” dành cho Black Panther, ở Oscar 2019, liệu rằng Viện Hàn Lâm Điện Ảnh Hoa Kỳ đã bắt đầu thay đổi ánh nhìn và hé mở cánh cửa cho dòng phim siêu anh hùng? Chắc chắn vẫn sẽ còn rất nhiều ý kiến trái chiều về hướng đi mới này của thế giới điện ảnh nhưng suy cho cùng, nghệ thuật thì không có giới hạn và có lẽ chỉ mang tính tương đối, nhưng những giá trị mà mỗi bộ phim để lại cũng như sức ảnh hưởng của nó đến cộng đồng đại chúng chắc chắn sẽ luôn trường tồn với thời gian.

Xem thêm

Oscar 2019: Đường đến danh hiệu “Nhạc phim xuất sắc nhất”

Killmonger: Kẻ phản diện được ưa thích nhất Marvel?

—

Bài: Tào Minh (Tạp chí Phái mạnh ELLE Man, Hình: Tổng hợp)