Sau hai phần phim đã định hình "Avatar" như một thương hiệu gắn liền với trải nghiệm điện ảnh đỉnh cao, James Cameron bước vào phần ba với lợi thế và áp lực song hành. Lợi thế nằm ở một thế giới quan đủ lớn để tiếp tục khai thác, còn áp lực đến từ chính kỳ vọng mà loạt phim này đã tạo ra.
Avatar 3 đưa khán giả trở lại Pandora trong một giai đoạn bất ổn hơn, nơi xung đột không còn đơn tuyến và những lựa chọn mang tính sinh tồn ngày càng cực đoan.
Trong cuộc hành trình cùng “tộc Gió” Windtraders, gia đình Sully và chàng trai loài người Spider đối mặt với cuộc tập kích từ băng cướp đến từ tộc Tro, do thủ lĩnh Varang cầm đầu. Cùng lúc, quân đội Trái đất dưới sự dẫn dắt của Đại tá Quaritch trở nên hung hãn hơn bao giờ hết. Mọi chuyện tồi tệ hơn khi Quaritch và Varang kết thành liên minh, đẩy các chủng tộc Na’vi ôn hòa vào tình thế ngặt nghèo.
Phim tiếp tục hành trình đối đầu thử thách mới của Jake Sully và gia đình. (Ảnh: Galaxy Studio)
Ngay từ những phân cảnh đầu tiên, Avatar: Fire and Ash khẳng định vị thế của mình như một trong những tác phẩm có mức độ đầu tư hình ảnh cao nhất của điện ảnh đương đại. James Cameron tiếp tục sử dụng kỹ xảo như nền tảng trung tâm, không chỉ để tạo cảm giác choáng ngợp mà còn để mở rộng thế giới quan Pandora theo hướng đa dạng và phức tạp hơn.
So với hai phần trước, Pandora trong Fire and Ash không còn được khắc họa như một không gian thiên nhiên thống nhất. Phim giới thiệu nhiều bộ lạc Na’vi với điều kiện sống, tập tục và hệ giá trị khác nhau, từ đó tạo nên cảm giác một hành tinh thực sự tồn tại với lịch sử và sự phân tầng văn hóa. Những nghi lễ, cách ăn mặc, hình xăm, vũ khí và kiến trúc của các bộ lạc đều được thiết kế chi tiết, cho thấy nỗ lực xây dựng một thế giới có chiều sâu nhân học, thay vì chỉ là bối cảnh trang trí.
Trong số các cộng đồng mới, tộc Tro là điểm nhấn nổi bật nhất về mặt hình ảnh lẫn ý nghĩa. Sinh sống tại vùng địa hình núi lửa, tộc Tro gắn liền với không gian tro bụi, dung nham và ánh sáng đỏ cam bao trùm. Những phân cảnh giới thiệu lãnh địa của họ, với các miệng núi lửa phun trào và bầu không khí mờ đặc tro bụi, tạo nên cảm giác ngột ngạt và bất ổn. Đây là một Pandora hoàn toàn khác với những khu rừng xanh mướt hay đại dương trong trẻo từng xuất hiện trước đó.
Kỹ xảo trong các cảnh này không chỉ nhằm gây ấn tượng thị giác, mà còn đóng vai trò kể chuyện. Màu sắc u tối, chuyển động chậm của tro bụi và địa hình luôn trong trạng thái biến động phản ánh trực tiếp điều kiện sống khắc nghiệt của tộc Tro. Qua đó, Cameron cho thấy môi trường không chỉ là phông nền, mà là yếu tố định hình tâm lý và hành vi của cộng đồng cư dân.
Phần hình ảnh tiếp tục là điểm sáng giữ chân người xem. (Ảnh: Galaxy Studio)
Một số phân cảnh hành động diễn ra trong lòng địa hình dung nham tiếp tục cho thấy sự kiểm soát không gian điện ảnh của Cameron. Thay vì nhịp cắt dồn dập, phim sử dụng khung hình rộng và chuyển động tiết chế, nhấn mạnh sự nhỏ bé của nhân vật trước môi trường. Kỹ xảo ở đây phục vụ cho cảm giác sinh tồn hơn là phô trương, giúp các cảnh hành động mang trọng lượng cảm xúc rõ ràng hơn.
Có thể nói, ở phương diện xây dựng bối cảnh và thế giới, Fire and Ash đạt tới mức độ hoàn thiện rất cao. Tuy nhiên, chính sự đồ sộ này cũng đặt nền móng cho những thách thức ở các lớp nội dung tiếp theo.
Khi Avatar trở nên tăm tối và mang màu sắc chính trị
Nếu phần nhìn là điểm mạnh dễ nhận thấy, thì sự thay đổi về tông nội dung mới là yếu tố khiến Avatar 3 khác biệt. Fire and Ash mang không khí u tối và nặng nề hơn rõ rệt, phản ánh qua cách phim đặt trọng tâm vào xung đột nội bộ và những lựa chọn mang tính chính trị, đạo đức.
Hình ảnh tộc Tro và thủ lĩnh Varang là minh chứng rõ nhất cho sự chuyển dịch này. Varang không được xây dựng như một phản diện đơn thuần, mà là đại diện cho một cộng đồng bị tổn thương kéo dài. Những quyết định cứng rắn, thậm chí tàn nhẫn của Varang xuất phát từ niềm tin rằng bạo lực là công cụ cần thiết để bảo vệ sinh tồn. Nhân vật này không hành động vì tham vọng cá nhân, mà vì trách nhiệm mà họ tự gán cho mình trước lịch sử và cộng đồng.
Hình ảnh tộc Tro dễ liên tưởng đến tầng lớp bị áp bức dẫn đến cực đoan hóa ngoài đời. (Ảnh: Galaxy Studio)
Qua nữ phản diện, Avatar 3 đặt ra câu hỏi về cách các xã hội phản ứng khi bị đẩy đến giới hạn. Phim không phán xét trực diện, mà để khán giả quan sát quá trình một hệ niềm tin bị cực đoan hóa trong bối cảnh khan hiếm và sợ hãi. Đây là bước tiến đáng kể trong cách Cameron xử lý phản diện, khi cái ác không còn đến từ bên ngoài, mà nảy sinh từ chính bên trong Pandora.
Song song với Varang, Đại tá Miles Quaritch tiếp tục là tuyến phản diện quen thuộc nhưng được phát triển theo hướng tinh vi hơn. Quaritch trong Fire and Ash không còn là biểu tượng bạo lực quân sự đơn giản, mà là kẻ xâm lược đã học cách thích nghi. Nhân vật này hiểu rõ văn hóa Na’vi, sử dụng sự thấu hiểu đó như một công cụ kiểm soát, cho thấy một dạng quyền lực thực dụng và lạnh lùng hơn.
Một bên là bạo lực sinh ra từ nỗi sợ mất mát và ký ức tổn thương, một bên là bạo lực mang tính hệ thống và chiến lược. Gia đình Sully bị đặt vào thế kẹt giữa hai cực này, buộc phải đưa ra những lựa chọn không còn rạch ròi đúng sai. Chính sự xung đột đa tầng này khiến Avatar 3 mang màu sắc chính trị rõ rệt hơn so với các phần trước.
Kịch bản ôm đồm và những giới hạn trong kể chuyện
Bên cạnh tham vọng đáng ghi nhận, Avatar: Fire and Ash cũng bộc lộ những điểm yếu rõ ràng ở kịch bản. Việc mở rộng quá nhiều tuyến truyện, bộ lạc và nhân vật mới khiến mạch phim trở nên dàn trải. Thời lượng dài vốn là đặc trưng của James Cameron, nhưng trong phần ba, điều này đôi lúc tạo cảm giác lan man và thiếu trọng tâm.
Một số tình tiết được kéo dài quá mức cần thiết, đặc biệt ở các đoạn chuyển tiếp giữa các tuyến nhân vật. Dù giúp khắc họa thế giới, những phân đoạn này không phải lúc nào cũng đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kịch tính, khiến nhịp phim chậm lại đáng kể. Với những khán giả đã quen thuộc với cấu trúc Avatar, cảm giác lặp lại và dễ đoán là khó tránh khỏi.
Thời lượng hơn 3 tiếng cùng việc nhồi nhét nhiều tuyến truyện khiến phim lan man. (Ảnh: Galaxy Studio)
Việc ôm đồm nhiều chủ đề, từ sinh tồn, chính trị, gia đình đến bản sắc văn hóa, cũng khiến Fire and Ash thiếu đi những cao trào thực sự sắc nét. Phim có nhiều khoảnh khắc ấn tượng, nhưng chưa có điểm bùng nổ mang tính biểu tượng như các phần trước. Một số chi tiết logic và xử lý tình huống còn tạo cảm giác “sạn”, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh thế giới được xây dựng quá công phu.
Tóm lại, Avatar: Fire and Ash là minh chứng cho tham vọng không suy giảm của James Cameron trong việc xây dựng một vũ trụ điện ảnh đồ sộ. Phim tiếp tục đặt ra chuẩn mực cao về kỹ xảo và thiết kế thế giới, đồng thời mạnh dạn đưa Avatar sang hướng tăm tối hơn.
Tuy nhiên, tham vọng mở rộng quá nhiều lớp nội dung cũng khiến kịch bản trở nên dàn trải, làm giảm sức nặng của câu chuyện. Avatar 3 vì thế là một tác phẩm vừa đáng ngưỡng mộ về mặt hình ảnh, vừa cho thấy những giới hạn rõ ràng trong cách kể chuyện của thương hiệu này.
