Cappadocia ở Thổ Nhĩ Kỳ: Câu chuyện cổ tích giữa đời thường

thổ nhĩ kỳ

Vùng đất kỳ quan thổ nhĩ kỳ

“Cappadocia” không phải là tên của một tỉnh hay một thành phố cụ thể mà dùng để chỉ một vùng địa lý rộng lớn, chủ yếu nằm trong các tỉnh Nevsehir, Kayseri, Aksaray và Nigde. Khu vực này nổi bật bởi các thung lũng khô cằn, núi đá trùng điệp và các cột đá nhiều hình thù như “ống khói” hay “cây nấm” được hình thành bởi núi lửa phun trào và sự bào mòn theo thời gian.

Các nghiên cứu địa chất cho thấy, hơn 60 triệu năm trước, nhiều đợt phun trào từ núi lửa Erciyes, Hasan và Melendiz đã phủ kín vùng đất này bằng tro bụi và dung nham, tạo thành lớp đá mềm gọi là tuff (đá bọt núi lửa). Trải qua hàng triệu năm, gió và nước đã bào mòn lớp tuff lộ thiên này và để lại những hình thù kỳ dị như ngày nay.

Những “ống khói” hay “cây nấm cổ tích” chính là kết quả của quá trình bào mòn kéo dài: lớp đá bazan cứng phía trên bảo vệ lớp đá mềm bên dưới, tạo ra vô số hình tháp kỳ lạ không trùng lặp giữa khung cảnh hoang mạc khô cằn. Trên nền kiến tạo địa chất có một không hai đó, các nền văn minh cổ đại lần lượt ra đời.

Lịch sử định cư của loài người tại Cappadocia kéo dài ít nhất từ thời kỳ đồ đá mới. Các tài liệu lịch sử cho thấy vùng đất này từng là trung tâm của nhiều đế chế: từ Hittite, Assyria, Ba Tư cho đến La Mã, Byzantine và Ottoman. Chính vị trí địa lý nằm trên tuyến giao thương con đường tơ lụa cổ đại đã biến Cappadocia trở thành điểm giao thoa kết nối giữa Đông và Tây, lưu dấu và pha trộn cả văn minh Hy Lạp với văn hóa phương Đông.

Du lịch

Chốn dừng chân lý tưởng cho Digital Nomad

Lịch sử trong vách đá

Khi nhắc đến Cappadocia, hình ảnh đầu tiên hiện lên trong tâm trí nhiều người là bầu trời rực rỡ đầy khinh khí cầu bay qua những thung lũng đá. Tuy nhiên, vẻ đẹp của vùng đất này không chỉ nằm ở trên cao, mà còn trải rộng trong từng ngóc ngách của những ngôi làng cổ, tu viện hang đá và các thành phố ngầm sâu dưới lòng đất.

Đáng kể nhất là thị trấn Goreme, được xem là trái tim – trung tâm du lịch của Cappadocia. Nơi đây sở hữu Goreme Open-Air Museum, một di sản thế giới được UNESCO công nhận. Bảo tàng ngoài trời này bao gồm quần thể tu viện và nhà thờ được đục thủ công trực tiếp vào vách đá, với những bức bích họa từ thế kỷ 10 – 12 mô tả các cảnh trong Kinh Thánh. Không chỉ là nơi lưu giữ nghệ thuật Byzantine, Goreme còn cho thấy cách con người xưa kết hợp nhuần nhuyễn cảnh quan thiên tạo với sinh hoạt tâm linh và văn hóa cộng đồng.

Cách Goreme không xa là những vùng bình nguyên lãng mạn cùng nhiều thung lũng mà chỉ nghe tên thôi cũng gợi nên cảm xúc. Thung lũng Tình yêu (Love Valley) nổi tiếng với những cột đá cao chót vót hình trụ. Thung lũng Hồng (Rose Valley) mang sắc hồng dịu nhẹ khi mặt trời lặn, trong khi Thung lũng Bồ câu (Pigeon Valley) lại ấn tượng bởi truyền thống nuôi thả bồ câu trong các hang động đục lỗ, lấy phân bón cho cây trồng.

Một trong những kỳ quan ít được biết đến nhưng vô cùng độc đáo ở Cappadocia chính là các thành phố ngầm, sâu tới hơn 60 mét dưới lòng đất, có sức chứa hàng chục nghìn người. Trong đó, Derinkuyu – thành phố ngầm lớn nhất được phát hiện – bao gồm nhà thờ, trường học, nhà kho, giếng nước cùng hệ thống thông gió tinh vi. Những công trình này thể hiện trình độ thiết kế vượt trội, phục vụ lối sống quần cư an toàn dưới lòng đất, giúp người dân tránh thiên tai và giặc ngoại xâm.

Đáng chú ý, Derinkuyu hay Kaymakli – các thành phố ngầm đã được khai quật – mới chỉ là phần nhỏ trong tổng diện tích khổng lồ mà Thổ Nhĩ Kỳ dự định tiếp tục khám phá ở vùng đất kỳ bí Cappadocia.

Hơi thở của thời gian

Từ thế kỷ 1 đến thế kỷ 4, khi Đế quốc La Mã còn đàn áp đạo Kitô, Cappadocia đã trở thành thánh địa an toàn cho các tín hữu. Chính tại đây, họ xây dựng nên những nhà thờ và tu viện trong hang đá để thực hành tôn giáo một cách âm thầm, bền bỉ. Một số nhân vật quan trọng trong lịch sử Giáo hội cũng từng sống tại vùng đất này, như Thánh Basil Đại đế – người đặt nền móng cho đời sống tu viện phương Đông.

Các nhà thờ hang đá tại Ihlara Valley hay Soganli không chỉ là nơi cầu nguyện, mà còn là kho lưu trữ Kinh Thánh bằng tranh vẽ. Những bức bích họa ở đây miêu tả cuộc đời Chúa Jesus, các tông đồ và những cảnh trong Tân Ước, phản ánh đức tin sâu sắc của cộng đồng Kitô giáo thời kỳ đầu.

Sau thời Seljuk là giai đoạn đế chế Ottoman cai trị Thổ Nhĩ Kỳ, Hồi giáo dần trở thành tôn giáo chính tại Cappadocia. Tuy nhiên, thay vì phá hủy các di sản Kitô giáo, người Hồi giáo đã giữ gìn và chuyển đổi các công trình này thành nơi ở hoặc nơi sinh hoạt tín ngưỡng của riêng họ. Chính sự dung hòa độc đáo ấy khiến Cappadocia nói riêng và Thổ Nhĩ Kỳ nói chung luôn được xem là cái nôi lưu giữ và phát triển của nhiều dòng tôn giáo lớn.

“Vùng đất của những chú ngựa đẹp” – nghĩa của từ Cappadocia trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ – không chỉ đơn thuần là một điểm đến du lịch, mà thực sự là một cuộc hành trình xuyên không – thời gian. Đến đây, bạn sẽ chạm vào những kiến tạo địa chất triệu năm tuổi, ngắm nhìn dấu tích còn nguyên vẹn của các nền văn minh cổ và lắng nghe tiếng vọng sâu xa từ những đô thị trong lòng đất.

Ở Cappadocia, thiên nhiên không chỉ đẹp mà còn sống động, ngày cũng như đêm. Lịch sử không chỉ tồn tại trong ký ức mà hiện hữu trên từng phiến đá, vòm hang hay mảng tường nhà. Nếu bạn đang tìm kiếm một vùng đất lý tưởng kết hợp giữa vẻ đẹp tự nhiên kỳ vĩ, chiều sâu văn hóa – tôn giáo đa sắc màu cùng những trải nghiệm khác biệt hoàn toàn so với chốn phố hội phồn hoa, thì Cappadocia chính là nơi bạn sẽ muốn dừng chân.

Du lịch

Nguyễn Ngọc Minh: "Ở đâu có gia đình, ở đó là nhà"

________

Bài và ảnh: Quang Minh