Tìm hiểu về rối loạn nội tiết tố ở nam giới

Hãy cùng ELLE Man Việt Nam lắng nghe chia sẻ từ Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Nhật Nam – hiện công tác tại phòng khám Nội Tiết thuộc Bệnh viện Quốc tế Hạnh Phúc – về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết tình trạng rối loạn nội tiết tố nam và những phương pháp phòng ngừa hiệu quả căn bệnh trên.

1. Xin chào bác sĩ! Rối loạn nội tiết tố nam là gì và nó ảnh hưởng đến sức khỏe nam giới ra sao?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Rối loạn nội tiết tố nam xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ lượng hormone sinh dục cần thiết để duy trì chức năng sinh lý và chuyển hóa bình thường. Khi nhắc đến hormone nam, chúng ta nói về androgen (trong tiếng Hy Lạp gốc andr nghĩa là “đàn ông”). Androgen tồn tại ở cả hai giới nhưng ở nữ giới chỉ hiện diện với nồng độ rất thấp. Đây là một nhóm hormone, không phải một chất đơn lẻ, trong đó testosterone giữ vai trò trung tâm ở nam giới.

Testosterone ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển cơ bắp, duy trì ham muốn tình dục, sức khỏe xương, điều hòa cảm xúc và mức năng lượng tổng thể. Khi testosterone suy giảm, nam giới có thể gặp hàng loạt vấn đề như: mệt mỏi kéo dài, giảm ham muốn, mất khối cơ, rối loạn giấc ngủ, thậm chí có nguy cơ trầm cảm.

2. Những dấu hiệu phổ biến nào cho thấy nội tiết tố nam đang bị rối loạn?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Rối loạn nội tiết tố nam thường biểu hiện qua nhiều triệu chứng về thể chất lẫn tinh thần. Về mặt thể chất, người bệnh có thể nhận thấy các dấu hiệu như: giảm khối lượng cơ, tăng tích mỡ – đặc biệt ở vùng bụng, rụng lông và tóc, loãng xương, suy giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương và giảm khả năng sinh sản.

Bên cạnh đó, các biểu hiện về mặt tâm lý cũng thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua. Nam giới có thể cảm thấy thiếu năng lượng, mệt mỏi kéo dài, dễ cáu gắt, giảm khả năng tập trung và trí nhớ. Nhiều người còn gặp rối loạn giấc ngủ hoặc suy giảm hiệu suất lao động.

Đáng chú ý, một số trường hợp còn trải qua hiện tượng bốc hỏa – tương tự như triệu chứng tiền mãn kinh – mãn kinh ở nữ giới. Đây là biểu hiện điển hình của hội chứng mãn dục nam. Tuy nhiên, các dấu hiệu này thường tiến triển chậm, âm thầm và dễ bị nhầm lẫn với tình trạng căng thẳng hoặc quá trình lão hóa thông thường.

3. Rối loạn nội tiết có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản hoặc sức khỏe tinh trùng không, thưa bác sĩ?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Có. Testosterone là hormone chủ đạo điều tiết chức năng sinh sản ở nam giới. Khi nồng độ testosterone suy giảm, chất lượng và số lượng tinh trùng thường bị ảnh hưởng đáng kể.

Ngoài ra, nếu rối loạn nội tiết bắt nguồn từ tuyến yên thì các hormone như LH (Luteinising Hormone) và FSH (Follicle Stimulating Hormone) cũng có thể bị suy giảm. Đây là hai hormone cũng tham gia điều phối sự sản xuất tinh trùng, nên sự mất cân bằng của chúng tác động đến vấn đề sinh sản của nam giới.

Bên cạnh tác động trực tiếp đến tinh trùng, sự suy giảm testosterone còn gây ra các vấn đề như giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.

4. Bác sĩ có thể chia sẻ thêm những nguyên nhân thường thấy dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố ở nam giới?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Testosterone được sản xuất chủ yếu tại tinh hoàn, dưới sự điều hòa của tuyến yên. Rối loạn nội tiết tố nam có thể bắt nguồn từ bất thường tại một trong hai cơ quan này.

Ở tinh hoàn, các nguyên nhân thường gặp bao gồm chấn thương, viêm nhiễm, hoặc các bệnh lý làm suy giảm chức năng sinh tinh. Trong khi đó, tại tuyến yên, các vấn đề như u tuyến, bệnh mạn tính, lạm dụng rượu bia, chất kích thích kéo dài, hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc cũng có thể làm rối loạn hoạt động của cơ quan này.

Một nguyên nhân đáng lưu ý khác là việc tự ý sử dụng steroid không theo chỉ định – thường gặp ở những người tập thể hình mong muốn tăng cơ nhanh. Việc này có thể gây ức chế hoạt động của tuyến yên và tinh hoàn, dẫn đến tình trạng suy giảm sản xuất testosterone tự nhiên của cơ thể.

Ngoài ra, béo phì, thừa cân và quá trình lão hóa tự nhiên cũng là các yếu tố thường xuyên góp phần vào tình trạng rối loạn nội tiết tố nam.

5. Bác sĩ đánh giá thế nào về sức khỏe nội tiết nam giới Việt trong những năm gần đây? Tình trạng này có thường gặp không và xuất hiện ở độ tuổi nào?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Trước đây, rối loạn nội tiết tố nam thường gặp ở nam giới từ 40–50 tuổi trở lên, do ảnh hưởng của quá trình lão hóa. Ở độ tuổi này, không chỉ hormone sinh dục suy giảm mà các bệnh lý nội tiết – chuyển hóa như đái tháo đường, tăng huyết áp hay gout cũng có xu hướng gia tăng.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chúng tôi ghi nhận tình trạng rối loạn nội tiết ở nam giới xuất hiện ngày càng sớm, không chỉ giới hạn ở tuổi trung niên mà đã phổ biến ở nhóm từ 30–40 tuổi.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ lối sống hiện đại: ít vận động, chế độ ăn mất cân bằng, thừa cân – béo phì, căng thẳng kéo dài, rối loạn giấc ngủ và thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá. Đáng lo ngại là rối loạn nội tiết ở người trẻ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản, trong khi họ vẫn đang ở độ tuổi sinh đẻ và có mong muốn làm cha.

6. Áp lực hiện đại như thiếu ngủ, ăn uống kém lành mạnh, ít hoạt động thể lực, khối lượng công việc nhiều có ảnh hưởng ra sao đến hệ nội tiết của nam giới hiện tại?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Giấc ngủ và hormone testosterone có mối liên hệ hai chiều: Nồng độ testosterone thấp có thể gây rối loạn giấc ngủ ở nam giới, ngược lại, thiếu ngủ kéo dài cũng làm giảm sản xuất testosterone. Điều này đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học.

Bên cạnh đó, lao động quá sức, stress kéo dài, cơ thể luôn trong trạng thái lo âu cũng làm mất cân bằng sản xuất hormone sinh dục nam.

Ngoài ra, như đã đề cập ở trên, ăn uống kém lành mạnh và ít vận động có thể dẫn đến thừa cân-béo phì. Đây là yếu tố đã được chứng minh có tác động gây suy giảm testosterone ở nam giới.

7. Khi gặp vấn đề nội tiết, nhiều nam giới lựa chọn thực phẩm chức năng hoặc hormone thay thế. Những phương pháp này có thực sự hiệu quả không?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Đối với thực phẩm chức năng, hiện chưa có đủ bằng chứng chắc chắn về hiệu quả lâu dài. Nhiều sản phẩm trên thị trường bị thổi phồng công dụng, đồng thời chưa có dữ liệu rõ ràng về độ an toàn.

Liệu pháp hormone thay thế (testosterone ngoại sinh) là một phương pháp điều trị hiệu quả cho những trường hợp suy giảm testosterone. Tuy nhiên, việc sử dụng cần được bác sĩ thăm khám, kê đơn theo đúng chỉ định, loại trừ các chống chỉ định và theo dõi chặt chẽ các tác dụng phụ nếu phát sinh trong quá trình điều trị.

Ngoài ra, liệu pháp hormone thay thế có nhiều dạng khác nhau như tiêm bắp, viên uống, gel bôi ngoài da… Mỗi hình thức đều có ưu và nhược điểm riêng, cần được trao đổi kỹ với bác sĩ để lựa chọn phương án phù hợp nhất.

8. Với đàn ông hiện đại, bác sĩ có lời khuyên nào để duy trì nội tiết tố nam ổn định lâu dài?

TS. BS. Nguyễn Nhật Nam: Hãy bắt đầu từ những thói quen sinh hoạt lành mạnh: duy trì chế độ ăn cân đối, kiểm soát cân nặng, hạn chế chất kích thích, không hút thuốc lá, giảm tiêu thụ rượu bia, ngủ đủ giấc mỗi ngày và tập luyện thể thao đều đặn, phù hợp với thể trạng. Đồng thời, cần học cách kiểm soát căng thẳng trong cuộc sống.

Quan trọng nhất, nam giới không nên ngần ngại kiểm tra sức khỏe nội tiết định kỳ khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường – vì can thiệp sớm luôn mang lại hiệu quả điều trị cao hơn.

Cảm ơn bác sĩ đã dành thời gian trò chuyện cùng ELLE Man Việt Nam!

***

TS.BS. Nguyễn Nhật Nam được biết đến là một bác sĩ uy tín trong lĩnh vực Nội tiết, bao gồm các bệnh lý nội tiết ở trẻ em và người lớn (kể cả phụ nữ lẫn nam giới) với hơn 09 năm kinh nghiệm. Ngoài hoạt động khám chữa bệnh lâm sàng, TS.BS. Nguyễn Nhật Nam còn tiến hành nghiên cứu khoa học chuyên sâu về nội tiết, với nhiều đề tài đã được công bố trên các tập san quốc tế. TS.BS. Nguyễn Nhật Nam hiện là thành viên Hội Nội tiết châu Âu, Hội Nội tiết Hoa Kỳ và Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ.

________

Bài: T.P

Hình ảnh: NVCC