Nhân dịp mang những tác phẩm nghệ thuật của mình về Việt Nam và trưng bày tại S&S Art Gallery (tp. Hồ Chí Minh), “người lưu giữ ký ức” Hom Nguyen đã chia sẻ về tuổi thơ nhọc nhằn, về sự trưởng thành bị bắt buộc, về sự mất mát, về những cái duyên tạo nên một Hom Nguyen của ngày hôm nay.
Hom Nguyen sinh năm 1972, là nghệ sĩ Pháp gốc Việt, bắt đầu con đường hội họa của mình bằng cách tự học, nổi tiếng với dòng tranh chân dung cùng phong cách sáng tác đầy bản năng và giàu cảm xúc. Những tác phẩm của anh luôn chan chứa nhiều cung bậc khác nhau. Những xúc cảm được thể hiện bằng những nét tô lặp đi lặp lại – đậm, nhạt, thanh, mỏng – tạo nên từng chi tiết, nụ cười, ánh mắt, khóe môi. Màu sắc sử dụng gam màu tối giản có, đa sắc cũng có, những màu cơ bản hay những vệt màu nổi bật vẩy thành vệt lên nét mộc mạc của khuôn mặt của con người – vừa là nền, vừa là chi tiết trọng tâm. Những khuôn mặt Hom Nguyen sáng tác đều có “tiếng nói” – khi nhìn vào, bản thân người đối diện, hẳn tự muốn có một cuộc đối thoại với chính mình.
Dù chỉ mới đặt chân vào thế giới hội họa chính thức từ năm 2009, Hom Nguyen có vinh dự được đặt những tác phẩm của mình tại Grand Palais, vốn được mệnh danh là “Khải Hoàn Môn” trong giới nghệ thuật tại thủ đô Paris. Tổng thống Pháp Francois Hollande khi đến thưởng tranh, cũng không tiếc lời khen dành tặng cho anh. Không những vậy, từ năm 2013, những tác phẩm của Hom đã được trưng bày ở nhiều buổi triển lãm cá nhân được tổ chức không chỉ ở Pháp, mà còn rất nhiều nơi trên thế giới.
Ba từ để miêu tả Hom Nguyen lúc bé? Điều gì còn ở lại, và điều gì đã thay đổi?
Hom Nguyen: Ba từ đó chính là hiếu kỳ, liều lĩnh và trung thành. Cho đến bây giờ, tôi vẫn vô cùng hiếu kỳ. Tôi luôn muốn khám phá nhiều góc cạnh của nghệ thuật, từ chất liệu sử dụng, loại sơn tôi dùng, màu sắc tôi lựa chọn, đôi khi là chì, là bút, là than. Tôi ráp chất liệu nền tranh này với loại màu vẽ kia. Sắc màu sẽ hòa tan thế nào? Sẽ rời rạc chứ? Nếu rời rạc biết đâu lại hay hơn hòa quyện với nhau? Để biết được những điều đó, tôi phải thử hầu hết những suy nghĩ tò mò đó trong tôi. Tôi vẫn luôn đi tìm những lời giải đáp, khao khát tri thức nghệ thuật như vậy. Tôi vẫn trung thành, bởi vì tôi trân trọng gia đình và tình bạn vô cùng, đây là những mối quan hệ ràng buộc mà chúng ta cần phải bảo vệ, nâng niu và gìn giữ.
Cảm xúc khi ngắm tranh của anh là một thứ tình cảm xoa dịu, một sự kết nối nhẹ nhàng, sự cảm thông và lòng trắc ẩn. Những giá trị đó luôn hiện hữu trong mọi sáng tác nghệ thuật của anh, tạo nên mối liên kết giữa con người, gắn kết tất cả chúng ta với nhau.
Điều thay đổi một chút, có thể là sự liều lĩnh. Thời gian trôi đi, tôi cũng đã trưởng thành, “Liều lĩnh” có lẽ không còn là tính từ phù hợp để miêu tả, mà đúng hơn sẽ lẽ là “dũng cảm”. Điều này một phần vì đứa trẻ trong tôi vốn rất nghị lực và can đảm. Tôi hiện giờ có một chút vô tư của người nghệ sĩ, mạnh dạn với ý tưởng của mình, thực hiện chúng và đứng vững trong mọi hoàn cảnh.
“Cho đến bây giờ, tôi vẫn hiếu kỳ và luôn muốn khám phá nhiều góc cạnh của nghệ thuật”.
Vì sao anh chọn vẽ chân dung khổ lớn?
Cái tài của Hom Nguyen là dùng những nét vẽ rất ngẫu hứng, đan xen, rối bời, không có sự bắt đầu, không có điểm kết thúc để thể hiện được cái hồn trong những bức tranh, tạo nên phong cách vẽ chân dung chẳng giống ai, mà giờ cứ nhìn tranh người ta biết đó là Hom Nguyen.
Hom Nguyen: Tôi yêu thích khi được làm việc với những tấm tranh định dạng lớn. Và Canvas là một loại chất liệu vô cùng sống động. Trước khi bắt tay vào công việc tôi luôn quan sát, thử nghiệm, xem nó phản ứng thế nào với những nét vẽ của mình, những phản hồi mà tôi nhận được mỗi khi đặt những đường nét lên bức tranh này. Làm việc và thao tác trên những bức chân dung định dạng lớn cho phép tôi làm chủ và gắn kết mạnh mẽ với chất vải canva, giải phóng được những gì vốn có trong quá trình sáng tạo của mình. Làm việc trên những thứ lớn hơn mình không hề tầm thường, nó buộc bạn phải trở nên khiêm tốn, điều này trở nên cần thiết đối với bản thân tôi. Nói thật, tôi không biết thế nào là một bức chân dung thành công. Không có cảm ứng kì diệu nào. Khi làm việc trên một tác phẩm nào, tôi không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ làm được điều gì đó tuyệt vời cả. Tôi chỉ đang trung thực nhất có thể, và để trái tim mình sẽ dẫn lối. Điều quan trọng là cảm xúc sẽ được khơi gợi khi bạn ngắm nhìn vào nó.
“Tôi chỉ đang trung thực nhất có thể, và để trái tim mình sẽ dẫn lối. Điều quan trọng là cảm xúc sẽ được khơi gợi khi bạn ngắm nhìn vào nó”.
Tại bệnh viên Tenon, phía đông Paris, Hom Nguyen đã vẽ một bức chân dung khổ lớn để tưởng nhớ Edith Piaf, nơi mà nữ danh ca huyền thoại của nước Pháp chào đời. Tác phẩm có kích thước 9 x 3,6m được lắp đặt trên một bức tường của khu hộ sinh đã thể hiện lòng kính trọng của Hom Nguyen với “đứa trẻ” được sinh ra trong chính cái nôi của mình.
Tập hợp trong kho tàng tác phẩm của anh là những con người rất bình thường, trong họ có những thái độ rất dễ kết nối với cảm xúc của người xem. Mục đích của Hom Nguyen là muốn những khán giả xem tranh của anh cảm nhận những điều bình thường này, bởi đó chính là khuôn mặt của xã hội trong thời đại mà họ đang sống cùng, đó là xã hội của ngay giây phút này.
Hom Nguyen: Phụ nữ và trẻ em là hai chủ đề thường thấy của tôi, dù không chỉ giới hạn ở đó. Tôi là người nhạy cảm với chủ đề về thời thơ ấu vì những trải nghiệm cá nhân trong cuộc đời tôi trải qua. Nó trôi qua nhưng vẫn để lại vết thương sâu trong tôi. Để trả lời cho câu hỏi vì sao tôi thực hiện nhiều những bức chân dung về người phụ nữ, đó có thể là sự chuyển hóa của hơi thở tình yêu vô điều kiện của mẹ con tôi đối với nhau, giúp tôi vượt qua sóng gió của những ngày tháng đó.
Những yếu tố này tạo nên thông điệp rất riêng tư dành cho người đối diện từng bức chân dung. Là nỗi buồn? Hay là niềm vui? Là sự che giấu niềm đau? Hay là sự an bình trên đôi mắt đang nhìn đó? Người thưởng thức bức chân dung sẽ có câu trả lời cho riêng mình.
Tác phẩm “Woman”, được sáng tác vào năm 2020. Khuôn mặt người phụ nữ Á châu với đôi mắt sáng sắc, nhìn trực diện, tạo nhiều cảm xúc cho người đối diện bức chân dung. Những vệt màu tạo thành lớp áo, vừa là những điểm nhấn, vừa là màu sắc nên nhằm tôn vinh một gương mặt chỉ hai sắc trắng đen làm chủ đạo.
Ngắm một bức chân dung của Hom Nguyen, ta sẽ không thấy trầm trồ vì giống người thật quá. Sự hỗn độn của những nét vẽ lại giúp lột tả nội tâm phức tạp nào đó mà mỗi người xem có một sự đón nhận khác nhau. Nếu bạn đứng trước một tác phẩm của Hom Nguyen bỗng thấy lòng rung động mà chẳng hiểu vì sao, chắc hẳn những nét vẽ, gương mặt, đôi mắt, cái hồn kia đã có gì đó khiến bạn cảm thấy tương đồng.
Hom Nguyen, nghệ thuật và mối nhân duyên với Cyril Kongo
Ít ai biết được Hom Nguyen và Cyril Kongo là đôi bạn thân. Nói về Kongo, ông là nghệ sĩ Graffiti người Pháp gốc Việt nổi tiếng thế giới bởi là người thủ lĩnh thúc đẩy phong trào Graffiti, đưa môn nghệ thuật đương đại này vượt ra mọi chuẩn mực. Hơn 30 năm trong nghề không ngừng di chuyển và nâng cao kỹ năng của mình, Kongo với triết lý tận hưởng cuộc sống hết mình đã đem đến nhiều tác phẩm trên rất nhiều chất liệu, với nhiều chủ đề cuộc sống hiện thực mang những thông điệp tích cực cho mọi người. Khả năng sáng tạo cùng nỗ lực luôn làm mới và thử thách bản thân của Kongo, đã thu hút những thương hiệu cao cấp hàng đầu thế giới như Chanel, Hermes, Richard Mille… tìm đến và nâng giá trị của Graffiti trở thành một bộ môn nghệ thuật được mọi người công nhận. Cyril Kongo Gallery tại phố Tràng Tiền, Hà Nội chính là mong muốn được tri ân quê hương và truyền cảm hứng cho giới trẻ của ông.
Hom Nguyen chia sẻ về tình bạn giữa anh và Cyril: “Tôi đã biết Cyril được khoảng 10 năm. Chúng tôi có điểm chung là đều nhạy cảm với mọi đối tượng nghệ thuật, Việt Nam và gia đình. Điều cũng mang chúng tôi đến với nhau, đó là mặc dù đều sinh ra tại Pháp, vậy nhưng chúng tôi có tình yêu mãnh liệt với mảnh đất quê hương cội nguồn của mình”.
Gần lứa tuổi với nhau lại có cùng sự nghiệp hoạt động nghệ thuật tại Paris, hai nghệ sĩ đã sớm kết nối trở thành những người bạn đồng hương và đồng chí. Hoạt động tại Gallery tại Hà Nội được sự quan tâm và chào đón của nhiều khán giả quê nhà đã khiến Cyril Kongo ngỏ lời rủ Hom Nguyen cùng mang những sáng tác về giao lưu và cùng lan tỏa câu chuyện của mình tới những người yêu nghệ thuật trong thời gian tới ở Sài Gòn.
Nói về những dự định và kỳ vọng của bản thân khi mang nghệ thuật của mình về trưng bày tại quê nhà cùng Cyril Kongo, Hom Nguyen chia sẻ:“Tôi được sinh ra tại Pháp, cũng chưa từng có cơ hội sống tại Châu Á. Phải dành lời cảm ơn tới sự giáo dục mà mẹ dành cho tôi, tôi có một nền văn hóa kép, giữa Pháp và Châu Á. Đó là lí do vì sao hình ảnh người Châu Á hiện diện khắp nơi trong những sáng tác của tôi. Trong những năm qua, tôi đã đi du lịch rất nhiều nơi ở Châu Á, mỗi chuyến đi đều như một chuyến hành trình khởi đầu để tôi khám phá được cội nguồn của mình. Dù ở Việt Nam, Singapore, Hongkong hay Bali, tôi đều được gặp gỡ với những con người có niềm khao khát đáng kinh ngạc với nghệ thuật và văn hóa. Tôi cảm thấy rất vinh dự và hạnh phúc khi có thể triển lãm tác phẩm của mình tại Việt Nam. Là người được quan sát nền văn hóa kép giữa phương Tây và phương Đông, tôi cảm thấy mình có nhiệm vụ phải làm mọi thứ để phát triển một nền tảng đa văn hóa rộng lớn hơn với tư cách là cầu nối giữa Pháp và Đông Nam Á”
“Tôi là một người rất nhạy cảm với mọi thứ liên quan đến cộng đồng Việt Nam, bất cứ khi nào có cơ hội, tôi đều muốn giúp đỡ cộng đồng theo cách của mình”, Hom Nguyen.
Mặc dù đã đạt được những danh tiếng nhất định trên thị trường thế giới, nghệ sĩ Hom Nguyen vẫn không quên nguồn cội. Những sáng tác của anh đem về Việt Nam không đơn thuần chỉ là việc trưng bày quảng bá danh tiếng bản thân ngay tại Viêt mà đó còn là một nghĩa cử nhân văn, mang tâm niệm của người nghệ sĩ gửi gắm đến thế hệ trẻ quê nhà, truyền cảm hứng cho những ước mơ nghệ thuật vẫn còn đang mới hình thành hay dang dở, hãy cố gắng theo đuổi đam mê của mình tới cùng. Một ngày không xa, biết đâu được lớp nghệ sĩ trẻ Việt Nam sẽ mang những tác phẩm của mình vươn tầm quốc tế, chúng ta hãy hi vọng về những điều tốt đẹp ấy.
Những tác phẩm của Hom Nguyen sẽ được trưng bày trong không gian S&S Art Gallery ngay tại trung tâm Tp.Hồ Chí Minh. Nơi đây là một điểm hội tụ những tinh hoa nghệ thuật nói chung và trường phái đương đại nói riêng, từ khắp nơi trên thế giới,với nguyện vọng được đóng vai trò là một cầu nối giữa những điều đẹp đẽ mà nghệ thuật mang lại có thể gần hơn đến công chúng.
Địa chỉ: Union Square Shopping Centre – 171 Đồng Khởi, quận 1, TP. Hồ Chí Minh
