Công chúng yêu nhạc indie Việt Nam thường biết đến Minh Tốc & Lam như bộ đôi gắn liền với những bản nhạc mộc mạc, tự sự và đậm dấu ấn cá nhân. Từ “Chốn sa mạc” đến “Người câu sao”, từ album phòng thu “Những ngày nắng đẹp” đến “Những ngày rong chơi”, âm nhạc của họ là một hành trình khám phá bản ngã lẫn những trải nghiệm đời thường.
Trước thềm album phòng thu thứ ba – sản phẩm được nhóm gọi là “sự cô đọng của cả một chặng đường”, ELLE Man Việt Nam đã có cuộc trò chuyện cùng Minh Tốc & Lam, nghe bộ đôi đã chia sẻ về quan điểm làm nghề, về tự do sáng tạo và những điều chưa từng kể sau ánh đèn sân khấu.
Cái tên Minh Tốc & Lam ra đời trong hoàn cảnh nào? Hai anh chị đã từng cân nhắc một lựa chọn tên gọi khác trước đó chưa?
Lam: Cái tên Minh Tốc & Lam là cái tên đầu tiên và cũng là cái tên cuối cùng mà chúng tôi nghĩ ra. Vốn dĩ, cả hai đều là những người suy nghĩ rất đơn giản, nên cách đặt tên cũng không cầu kỳ. Chúng tôi tự nhận thấy rằng ở mỗi người đều có những điểm độc đáo riêng, không ai có được. Khi tôi nhìn vào Minh Tốc, tôi thấy điều đó, và Minh Tốc cũng cảm nhận tương tự về tôi. Vì vậy, chúng tôi nghĩ rằng không có một cái tên nào khác, dù là danh từ chung hay riêng, có thể thay thế được. Chúng tôi quyết định đặt tên dự án là Minh Tốc và Lam, để cái tên ấy thể hiện rõ nhất bản sắc của cả hai chúng tôi.
Minh Tốc & Lam (Ảnh: NVCC)
Anh Minh từng học guitar cổ điển và có thời gian sản xuất cho nhiều nghệ sĩ. Những trải nghiệm đó đã ảnh hưởng như thế nào đến tư duy âm nhạc và hướng đi hiện tại của nhóm?
Minh Tốc: Việc học guitar cổ điển đã mang lại cho tôi một nền tảng kỹ thuật vững chắc. Tôi cảm thấy khá tự tin với kỹ năng chơi guitar của mình. Còn việc sản xuất cho nhiều nghệ sĩ khác thì giúp tôi có thêm kinh nghiệm trong việc phối khí và cơ hội thử sức với nhiều thể loại khác nhau, từ đó cũng hình thành nên một thói quen hay nói đúng hơn là một sở thích trong việc khám phá và pha trộn nhiều màu sắc âm nhạc. Điều này phần nào lý giải vì sao các album của Minh Tốc & Lam thường rất đa dạng về thể loại. Thậm chí, đôi khi chúng còn thiếu sự liên kết nhất định về mặt phong cách, vì đơn giản là chúng tôi không muốn đóng khung mình vào một dòng nhạc cụ thể nào cả.
Chị Lam khởi đầu từ một ban nhạc nghiệp dư, vừa đi học vừa đi hát. Quãng thời gian đó đã rèn luyện cho chị những gì trong âm nhạc lẫn trong cách sống?
Lam: Hồi học cấp ba, tôi là học sinh chuyên ngoại ngữ, cụ thể là chuyên tiếng Pháp. Tôi học tiếng Pháp từ năm lớp Một cho đến hết đại học, nghĩa là suốt mười sáu năm. Đến năm nhất đại học, tôi bắt đầu có những “gig” đầu tiên, những buổi hát kiếm tiền nhỏ. Việc học ngoại ngữ giúp tôi phát triển một tư duy ngôn ngữ khá đặc biệt, từ kỹ năng viết luận đến cách tư duy về cấu trúc và sắc thái ngôn ngữ.
Về âm nhạc, tôi đã yêu thích nhạc ngoại từ khi còn bé. Lớn lên, tôi gắn bó với những bộ phim của Disney như Hannah Montana hay High School Musical. Những bài hát trong các bộ phim đó giúp tôi luyện hát, học tiếng Anh và gieo vào tôi ước mơ trở thành nghệ sĩ, mặc dù lúc đó giấc mơ đó còn khá xa vời. Bên cạnh đó, tôi cũng rất may mắn khi ba mẹ luôn ủng hộ tôi theo đuổi con đường nghệ thuật. Khi nhìn lại, tôi nhận ra rằng quá trình ấy đã giúp tôi có được nền tảng vững chắc trong nghề.
Hiện tôi vừa làm ca sĩ, vừa đảm nhận công việc quản lý trong ban nhạc Minh Tốc & Lam. Những kỹ năng tôi học được trong ngành quản trị kinh doanh thực sự rất hữu ích trong công việc hiện tại, giúp tôi quản lý và phát triển cả mặt âm nhạc lẫn kinh doanh. Có thể nói, nếu Minh Tốc là phần âm nhạc, thì tôi là phần kinh doanh trong âm nhạc, là nửa còn lại của môn nghệ thuật này.
Trong hành trình đồng hành cùng nhau, đã khi nào hai anh chị cảm thấy muốn dừng lại? Điều gì đã níu giữ cả hai tiếp tục bước tiếp cùng âm nhạc?
Minh Tốc: Điều níu giữ tôi tiếp tục với âm nhạc chính là… tiền, vì vợ tôi trả lương cho tôi (cười). Thực ra, với âm nhạc, tôi hơi cá nhân. Tôi làm âm nhạc vì nó mang lại niềm vui cho chính mình, và nếu những gì tôi làm có ích cho cộng đồng, cho xã hội, thì đó là điều tuyệt vời.
Lam: Còn tôi, con đường đến với nghệ thuật của tôi mang tính tự nguyện và có phần rong chơi nhiều hơn. Âm nhạc là đam mê của tôi, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ rằng nó sẽ trở thành sự nghiệp. Cho đến khi gặp Minh Tốc, tôi đã dâng hiến cả cuộc đời cho âm nhạc. Từ đó, chúng tôi không bao giờ có ý định quay lại, dù có mệt mỏi hay khó khăn.
Từ “Những ngày nắng đẹp” đến “Những ngày rong chơi”, điều gì đã thay đổi lớn nhất trong tư duy âm nhạc của hai người?
Lam: Điểm khác biệt lớn nhất, theo tôi, chính là sự trưởng thành. Ở album đầu, tôi cảm thấy ca từ, giai điệu và cách phối khí còn khá “ngô nghê”, cái ngô nghê của một đứa trẻ đang cố gắng tập làm người lớn. Đến album thứ hai, tôi bắt đầu tham gia vào quá trình sản xuất, đưa ra ý kiến của mình, điều đó có thể đã tạo ra một chút áp lực, buộc anh Minh phải trưởng thành hơn, hoặc đơn giản là anh ấy đã đạt đến độ “chín” để thực sự viết được những điều mình muốn. Đôi khi ý tưởng trong đầu chúng tôi chạy trước cả khả năng thực hiện. May mắn thay, đến album thứ ba, mọi thứ đã trở nên cân bằng hơn. Nó vẫn có những điểm khó, nhưng người nghe sẽ cảm thấy dễ tiếp cận hơn.
Minh Tốc: Album Những ngày nắng đẹp là giai đoạn tôi thử nghiệm nhiều cách sáng tác khác nhau, xem mình hợp với kiểu nào. Có lúc tôi viết nội dung trước, có lúc viết nhạc trước, có lúc chỉ nghĩ ra giai điệu. Đến Những ngày rong chơi, thì có một số thể loại đã vượt quá khả năng kỹ thuật của tôi ở thời điểm đó. Có nghĩa là kỹ năng của tôi vẫn chưa đạt đến mức hoàn thiện 100%. Qua mỗi năm, kiến thức của tôi lại nhiều hơn và kỹ năng cũng tốt hơn. Thế nên, nếu có cơ hội, khoảng 2-3 năm nữa, tôi tin mình sẽ làm tốt hơn rất nhiều. Do đó, học hỏi và luyện tập là không thể thiếu.
“Cái tên Minh Tốc & Lam là cái tên đầu tiên và cũng là cái tên cuối cùng mà chúng tôi nghĩ ra. Vốn dĩ, cả hai đều là những người suy nghĩ rất đơn giản, nên cách đặt tên cũng không cầu kỳ. Chúng tôi tự nhận thấy rằng ở mỗi người đều có những điểm độc đáo riêng, không ai có được.” (Ảnh: NVCC)
Mới đây, Minh Tốc & Lam trở lại với Moonlight City, ca khúc mở đường cho album sắp phát hành. Dù City Pop không phải là dòng nhạc phổ biến tại Việt Nam, nhưng trong Moonlight City, thể loại này được khai thác đầy tinh tế. Vì sao hai anh chị chọn City Pop để khởi đầu hành trình âm nhạc lần này?
Minh Tốc: Thực ra, chúng tôi không chọn City Pop để khởi đầu, mà là chọn ca khúc Moonlight City để mở đầu cho album sắp tới. Với vai trò của một người phối khí, tôi cảm thấy thể loại City Pop rất phù hợp với nội dung và giai điệu của bài hát này. Có thể nói, đây là phương án phối khí tối ưu nhất.
Lam: Ban đầu, chúng tôi đã có ý định quay một MV khác, nhưng sau nhiều cân nhắc, chúng tôi đã quyết định quay thêm MV cho Moonlight City để phát hành trước. City Pop luôn là một thể loại mà chúng tôi rất yêu thích. Đặc trưng của thể loại này là những âm thanh của bộ gõ phụ, dàn dây và dàn kèn – cũng chính là thế mạnh của Minh Tốc. Với ca khúc này, chúng tôi đã đầu tư rất nhiều khi thu thật tất cả các nhạc cụ, từ trống, dàn dây, dàn kèn cho đến cả bongo, để có được một bản phối hoàn chỉnh nhất. Chính vì sự đầu tư kỹ lưỡng này, chúng tôi tin rằng bài hát xứng đáng có một MV.
Nếu chỉ được chọn vài cụm từ để nói về điểm mới trong album sắp tới so với những sản phẩm trước đây, hai anh chị sẽ chọn những từ nào?
Minh Tốc: Tôi sẽ chọn cân bằng. Album đầu tay mang màu sắc ngây thơ, trong sáng. Album thứ hai lại hơi thiên về học thuật. Còn album thứ ba, tôi thấy mình đang cân bằng được giữa những gì đã học, những điều muốn làm và cả những yếu tố có thể chạm đến khán giả. Nhưng thú thật, mỗi khi nói đến “cân bằng”, tôi lại cảm thấy từ đó có phần… hào nhoáng. Với tôi, “cân bằng” không phải là sự thỏa hiệp, mà là một trạng thái nội tại, tôi dung hòa được những gì mình cho là quan trọng nhất. Tôi không thực sự quan tâm việc người khác sẽ cảm nhận ra sao. Làm âm nhạc, trước hết tôi phải tin rằng đó là lựa chọn tốt nhất cho chính mình. Tôi tin nếu bản thân thật sự đạt được sự cân bằng, khán giả rồi sẽ cảm nhận được điều đó.
Lam: Cô đọng và cân bằng là hai từ rất hợp lý để nói về album này. Với tôi, cân bằng không phải là sự mờ nhạt hay đứng giữa cho an toàn. Đó là một trạng thái hoàn hảo nơi mọi thứ đều vừa đủ. Điều gì quá cũng không tốt: nếu một ca khúc quá dễ nghe, nó có thể nhanh chóng bị quên lãng; nếu quá nặng tính học thuật, nó sẽ trở nên xa cách. Tôi không nghĩ có thước đo đúng – sai hay hay – dở cho nghệ thuật. Nhưng cá nhân tôi tin, cái đẹp thường nằm ở sự chừng mực.
“Thực ra, chúng tôi không chọn City Pop để khởi đầu, mà là chọn ca khúc Moonlight City để mở đầu cho album sắp tới.” (Ảnh: NVCC)
Có một thể loại âm nhạc nào mà anh chị luôn muốn thử, nhưng vẫn chưa dám làm không?
Lam: Tôi nghĩ là không có thể loại nào chúng tôi muốn thử mà lại chưa dám làm cả. Với chúng tôi, nếu đã muốn thì sẽ làm, không có chuyện “chưa dám”.
Ngoài âm nhạc, đâu là điều gắn kết hai anh chị trong đời sống? Và điều đó có len lỏi vào sáng tác của nhóm?
Minh Tốc: Có chứ, điều gắn kết chúng tôi ngoài âm nhạc chính là… tiền. Và rõ ràng, chuyện tiền bạc cũng len lỏi vào trong sáng tác. Tôi nghĩ đó cũng là một phần mâu thuẫn mà mỗi người nghệ sĩ đều phải đối mặt trong cuộc sống hiện đại. Bạn có thể có một cái tôi rất lớn trong âm nhạc, nhưng cũng phải nghĩ đến việc những sáng tác của mình phải có giá trị thực tiễn như là kiếm tiền để sống tốt. Nghệ sĩ nào cũng muốn sản phẩm của mình thật xuất sắc nhưng để thực hiện được điều đó, bạn cần có tiền. Không có tiền, bạn không thể thu âm bài hát, không thể đầu tư vào chất lượng âm thanh hay sản xuất. Bạn sẽ không thể làm ra một tác phẩm tuyệt vời nếu thiếu nguồn lực.
Nói thẳng ra, dù là nghệ sĩ hay không, nếu muốn làm việc nghiêm túc, bạn phải có đủ năng lực tài chính để hỗ trợ cho quá trình sáng tạo. Đó là lý do tại sao tôi luôn nói rằng tiền là yếu tố rất quan trọng trong công việc của một nhạc sĩ. Bạn không thể chỉ sống bằng đam mê, mà cần phải có vốn, có sự chuẩn bị từ nhiều phía.
Lam: Về phần tôi, tôi luôn muốn kiếm được nhiều tiền nhất có thể từ những tác phẩm chồng tôi viết ra. Mặc dù âm nhạc của chúng tôi xuất phát từ đam mê, nhưng khi làm nghề, ai cũng muốn sản phẩm của mình có giá trị, không chỉ về mặt nghệ thuật mà còn về tài chính. Cái mâu thuẫn này là một phần không thể thiếu trong công việc và cuộc sống của chúng tôi. Chúng tôi đi trên một hành trình chung, chia sẻ cùng nhau mọi thứ từ công việc đến cuộc sống cá nhân. Dù có cố gắng tách biệt, nhưng sự thật là tất cả những yếu tố đó đều len lỏi vào trong âm nhạc của mình.
Tôi nghĩ là không có thể loại nào chúng tôi muốn thử mà lại chưa dám làm cả. Với chúng tôi, nếu đã muốn thì sẽ làm, không có chuyện “chưa dám”. (Ảnh: NVCC)
Vừa là bạn đời, vừa là cộng sự nghệ thuật, có khi nào hai anh chị “tranh cãi nảy lửa” vì một đoạn nhạc hay một ca từ?
Minh Tốc: Có chứ. Lam hay chê tôi viết lời “chán” hay đổi lời. Sau khi đổi, có những chỗ tôi thấy hay, nhưng cũng có những phần tôi không hài lòng. Khi tôi đưa ra phản hồi, Lam lại mắng tôi (cười).
Lam: Đổi xong chán hơn (cười). Thực ra, dù có tranh cãi thế nào, mục tiêu của hai đứa vẫn chỉ là làm cho “đứa con tinh thần” của mình hoàn thiện nhất có thể. Chúng tôi luôn muốn các tác phẩm không chỉ hoàn thiện về mặt nghệ thuật mà còn đạt được sự cân bằng trong từng chi tiết.
Sau tất cả những gì đã cùng trải qua trong âm nhạc lẫn đời sống, nếu Minh Tốc được gửi một lời đến Lam, đó sẽ là gì? Và Lam sẽ hồi đáp ra sao?
Minh Tốc: Một lời làm sao mà đủ được? (cười). Tôi phải viết một bản sớ như Bình Ngô Đại Cáo mới có thể diễn đạt hết nỗi lòng. Tôi chỉ mong vợ tôi có thể bán được nhiều bài hát của mình hơn, để chúng tôi có thể kiếm được nhiều tiền, đầu tư vào âm nhạc, thu âm chất lượng và làm những bài hát hay hơn.
Lam: Nếu Minh Tốc muốn bài hát bán được giá cao hơn, thì tôi cũng luôn nỗ lực hết mình để làm được điều đó. Tôi luôn cố gắng hỗ trợ anh trong công việc, và thực sự đang cố gắng rất nhiều. Khi nhìn lại, tôi thấy hiện tại đội ngũ của chúng tôi đã đông đảo hơn, từ session players, đến các trợ lý, dancers… Tôi cảm nhận được con đường phát triển đã bước sang một giai đoạn mới, không chỉ lo cho bản thân mà còn phải đầu tư ngược lại vào nghệ thuật. Đây là bước đi cần thiết để khán giả, tổ chức sự kiện có thể thấy rằng nhóm nhạc này đang thực sự phát triển và có đầu tư. Tôi biết, đầu tư vào âm nhạc có thể sẽ không mang lại lợi ích tài chính ngay lập tức, nhưng chúng tôi đã bắt đầu đầu tư vào hình ảnh song song với âm nhạc. Khi kết hợp cả hai yếu tố này, tôi tin chắc rằng sẽ có sự phát triển bền vững.
Tôi chỉ mong vợ tôi có thể bán được nhiều bài hát của mình hơn, để chúng tôi có thể kiếm được nhiều tiền, đầu tư vào âm nhạc, thu âm chất lượng và làm những bài hát hay hơn. (Ảnh: NVCC)
Câu hỏi cuối cùng, nếu được nhắn gửi một điều cho các bạn trẻ đang đi trên con đường âm nhạc độc lập, anh chị sẽ nói gì?
Lam: Với tôi, một lời nhắn gửi là không đủ, chắc phải mở hẳn một workshop mới nói hết (cười). Nhưng nếu phải gói lại trong một vài câu, thì có lẽ là: đừng bao giờ ngừng cố gắng và đừng bao giờ đánh mất niềm tin vào bản thân. Nếu bạn đã chọn đi theo con đường nghệ thuật, hãy dấn thân. Còn nếu bạn vẫn cảm thấy lung lay, chưa đủ niềm tin, thì cứ tiếp tục trau dồi đi đã. Nghệ thuật là một hành trình dài, không chỉ để chứng minh mình với người khác, mà còn là để hiểu rõ bản thân hơn mỗi ngày.
Minh Tốc: Nếu chỉ được gửi một điều đến những bạn trẻ đang đi trên con đường âm nhạc độc lập, thì tôi nghĩ: hãy luôn luôn học. Học từ những điều cơ bản nhất của âm nhạc, rồi mới phát triển lên những thứ phức tạp hơn. Đừng vội nghĩ đến chuyện sáng tạo hay phá cách nếu nền tảng còn chưa vững.
Tôi thường hình dung việc học nhạc cũng giống như học văn hóa. Từ lúc ta sinh ra đến khi học xong lớp 12, mới chỉ đạt được mức phổ thông – vậy thì với âm nhạc cũng thế, ít nhất phải có 10 năm tập luyện nghiêm túc để đạt đến trình độ cơ bản. Nếu không sở hữu năng khiếu đặc biệt, thì 10 năm là quãng đường cần thiết và tối thiểu để bước vào thế giới âm nhạc một cách thực thụ. Nhưng đừng lo, 10 năm đó trôi qua rất nhanh nếu bạn thật sự nghiêm túc. Và khi bạn đã vượt qua được ngưỡng phổ thông đó, tôi tin là người có tài thì kiểu gì cũng có đất dụng võ.
Cảm ơn anh chị đã dành thời gian cho ELLE Man Việt Nam. Chúc Minh Tốc & Lam luôn giữ vững đam mê và phát triển rực rỡ trong lĩnh vực âm nhạc!
