Albert Einstein từng nói rằng: “Mọi sự so sánh đều khập khiễng”. May thay, ít ra là lần này, chúng ta không phải đắn đo vì những sự xấp xỉ đáng ghét giữa vài đối tượng. Hôm nay chúng ta nói một người mà mọi thứ thuộc về người đó đều ở dạng ‘nhất’, đó là Pele – Vua của môn thể thao vua.
Nếu chúng ta nói về những vị hoàng đế trong bộ môn túc cầu, thì Vua bóng đá Pele thuộc dạng so sánh nhất. “Vĩ đại nhất”, “tuyệt diệu nhất”, “rực rỡ nhất”, “ảnh hưởng nhất”, … là những thứ không hề phóng đại khi nói về Pele. Chơi bóng chuyên nghiệp năm 15 tuổi, ra mắt đội tuyển 16 tuổi và vô địch thế giới khi chỉ mới 17 tuổi, Pele cho tới thời điểm này vẫn là ‘’độc cô cầu bại’’ về khoảng kỷ lục quốc tế. Nếu cho rằng những huyền thoại bóng đá là các vị thần ở đỉnh Olympus thì dĩ nhiên Pele chắc chắn là Zeus.
Ảnh: SportsNet
Pele, tên khai sinh là Edson Arantes do Nascimento, sinh ngày 23 tháng 10 năm 1940 tại Tres Coracoes, Brazil. Pele là con trưởng của ông Joan Ramos và bà Dona Celeste; bố của Pele cũng là cầu thủ bóng đá thi đấu tại một giải đấu nghiệp dư. Cái tên Edson của Pele được bố mẹ đặt theo tên của nhà bác học người Mỹ lừng danh Thomas Edison, và Pele cũng có biệt danh là “Dico”. Ít năm sau, gia đình Pele quyết định chuyển nơi ở từ Tres Coracoes đến thành phố Bauru.
Ông Joao Ramos dù là một cầu thủ bóng đá nhưng vẫn không thể kiếm được đủ tiền trang trải một cuộc sống no đủ cho gia đình, thế nên Pele lớn lên trong hoàn cảnh nghèo túng và sớm bươn chải từ khi còn nhỏ. Nguồn gốc của cái tên Pele xuất phát từ thần tượng của ông – thủ môn Bile của câu lạc bộ Vasco da Gama. Do không đủ tiền mua bóng, ông Joao Ramos đã tặng con trai ‘quả bóng’ làm từ vỏ bưởi, và Pele sớm phát hiện ra tình yêu cả đời của mình chính là bóng đá.
Ảnh: AFAR Megazine
Những năm tháng rong ruổi chơi bóng trên khắp sân bãi ‘tự nhiên’ và đường phố ở Bauru đã cho vua bóng đá Pele những phẩm chất cần thiết của một cầu thủ: tốc độ, kỹ thuật và tư duy. Năm 1956, người thầy Waldemar de Brito đã đưa Pele đến Santos, thành phố cảng công nghiệp gần Sao Paulo, tìm kiếm cơ hội gia nhập câu lạc bộ Santos. Ông thầy Brio còn chắc như ‘’đinh đóng cột’’ với các giám đốc tại Santos: “Cậu trẻ 15 tuổi này sẽ là cầu thủ vĩ đại nhất bóng đá thế giới.”. Hè năm 1956, Pele gia nhập Santos, viết những chương đầu cho một sự nghiệp huyền thoại.
Pele được giới truyền thông địa phương săn đón bởi họ cho rằng ông là một ngôi sao thực thụ. Ngày 7 tháng 9 năm 1956, ở tuổi 15, Pele có màn ra mắt đầy ấn tượng cho đội một trận gặp Corinthians Santo Andre nơi ông góp một bằng thắng vào trong chiến thắng 7 – 1 của đội bóng. Khi mùa giải 1957 bắt đầu, Pele được trao vị trí đá chính trong đội hình Santos và ở tuổi 16, Pele trở thành vua phá lưới của giải đấu. Mười tháng sau bản hợp đồng chuyên nghiệp đầu tiên, Pele được gọi lên đội tuyển quốc gia Brazil. World Cup 1958, chơi bên cạnh những Mario Zagallo, Bellini và Garrincha, Pele đã cùng Selecao lên ngôi vô địch thế giới đầy thuyết phục sau khi đánh bại chủ nhà Thụy Điển 5-2.
Ảnh: Book of Days Tales
Sau chức vô địch thế giới đầu tiên cùng đội tuyển, Pele được Manchester United, Real Madrid và Juventus săn đón. Thậm chí chủ tịch Angelo Moratti của AC Milan buộc phải xé bản hợp đồng chiêu mộ Pele bởi áp lực từ vụ tấn công chủ tịch Santos của một fan người Brazil. Năm 1961, chính phủ Brazil tuyên bố Vua bóng đá Pele là quốc bảo nhằm bảo vệ ông trước những động thái “dòm ngó” đến từ các câu lạc bộ lớn phía bên kia Đại Tây Dương cũng như không để Pele ra nước ngoài thi đấu.
Trong suốt thời gian thi đấu cho Santos, Vua bóng đá Pele giành vô số danh hiệu lớn nhỏ: 6 chức vô địch quốc gia (Serie A1), 2 Copa Libertadores, 2 Intercontinental Cup. Về phương diện cá nhân, Pele là chân sút số một tại Santos trong 5 mùa giải, đạt danh hiệu “Vua phá lưới” nhiều mùa tại Serie A1 (hay còn được gọi là Campeonato Paulista). Đáng nhớ nhất ở mùa giải 1958, Pele giành được chức vô địch Serie A1 cùng kỷ lục 58 bàn thắng trong suốt giải đấu, thành tích đến nay vẫn chưa ai có thể xô đổ.
Ảnh: Pelesoccer.com
Pele nghiễm nhiên trở thành chân xuất sắc nhất của Santos vì hiệu suất ghi bàn cao ngất ngưỡng qua các mùa và con số đố xấp xỉ 1 bàn 1 trận. Có thể nói rằng, có Pele trong đội hình là nắm đến bảy mươi phần trăm chiến thắng bởi sự xuất chúng và tài năng của ông là quá lớn để có thể bị che mờ. Pele tạo ra một hiệu ứng mang tên chính mình và từ Brazil ra khắp thế giới, không ai là không biết đến Vua bóng đá Pele – bảo vật của xứ sở Samba.
Năm 1962 là mùa giải Copa Libertadores thành công nhất của Pele và đồng đội. Mùa giải đó Santos đơn giản là một cơn lốc xoáy cuống phăng tất cả các chướng ngại cản đường. Santos đánh bại Universidad Catolica ở bán kết và vượt qua nhà đương kim Penarol ở chung kết để giành lấy danh hiệu vô địch Copa Libertadores. Sau đó, Santos tiếp tục đăng quang Campeonato và Taca Brasil mà công lớn thuộc về số 10 vĩ đại. Chung kết International Cup, Pele để lại dấu ấn sâu sắc trong sự nghiệp bằng cú hat-trick vào lưới Benfica trong chiến thắng đậm đà 5-2.
Ảnh: Remezcla
Miệt mài cống hiến cho Santos đến năm 1974, Vua bóng đá Pele đã để lại một di sản khổng lồ bậc nhất bóng đá châu Mỹ nói riêng và thế giới nói chung. Ngày 19 tháng 11 năm 1969, Pele ghi bàn thắng thứ 1000 – được gọi là O Milésimo – tính trong tất cả các giải đấu ở trận gặp Vasco da Gama trên chấm penalty. Sau 18 năm cống hiến cho Santos, Pele thi đấu 656 trân, ghi được 643 bàn, một thành tích quá khủng khiếp bởi hiệu số lẫn số lần ra sân. Năm 1975, Pele nói lời chia tay với Santos để đến xứ “Cờ hoa” thi đấu cho New York Cosmos.
Ở độ tuổi bên kia sườn dốc sự nghiệp, Pele vẫn tỏ ra bản thân ông có sức hút và ảnh hưởng quá lớn ngay cả khi trên đất Mỹ bóng đá không phải là môn thể thao hàng đầu, nhưng khi Pele đến mọi thứ trở nên khác biệt. Năm 1977, Pele đưa Cosmos đến chức vô địch Bắc Mỹ và đó cũng là danh hiệu vô địch cuối cùng của Vua bóng đá Pele. Ngày 1 tháng 10 năm 1977, Pele có màn chia tay long trọng với bóng đá sau trận giao hữu giữa Cosmos và Santos nơi mà Pele đã thi đấu cho cả hai bên để tỏ lòng tri ân đến người hâm mộ.
Ảnh: gp.globo.com
Ngày hôm đó, sân vận động Giants đã chật kín chỗ ngồi; các kênh thông tấn lẫn kênh truyền hình Hoa Kỳ ABC tường thuật và phát trực tiếp khoảnh khắc Pele chia tay bóng đá khắp thế giới. Trên khán đài là những vị khách đặc biệt nhất: cha và vợ của Pele, tay đấm bốc huyền thoại người Mỹ Muhammad Ali, huyền thoại bóng đá Anh Bobby Moore. Sau màn phát biểu, Pele lấy hai tay ôm mặt và bật khóc nức nở trong hạnh phúc bởi ông hiểu ngày hôm đó là ngày mà ông sống trọn ý nghĩa đến từng giây phút.
Trở lại sự nghiệp quốc tế, chiếc cúp thế giới đầu tiên của Pele gắn liền với ký ức niên thiếu ngọt ngào của ông. Cầu thủ Thụy Điển Sigvard Parling bình luận trận chung kết giữa Brazil và Thụy Điển trên Stockholm: “Khi Pele ghi bàn thắng thứ năm, thực sự tôi đã muốn vỗ tay hoan hô.”. Ngay sau khoảnh khắc đó, Pele đã ngất ngay trên sân và Garrincha đã giúp Pele tỉnh lại. Khoảnh khắc Pele bật khóc trên vai thủ thành Gilmar chắc chắn là hình ảnh không bao giờ phai nhòa trong ký ức của người hâm mộ Selecao.
Ảnh: Time.com
World Cup 1962, Pele đã là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới thời điểm đó. Trong trận đấu với Tiệp Khắc, Pele đã bị chấn thương và ngồi ngoài hết giải đấu. Huấn luyện viên Anymore Moreira phải thay đổi toàn bộ hệ thống chiến thuật nhưng Garrincha mới là người đưa Brazil đến chiếc cúp vô địch thứ hai. Anh 1966, Pele vẫn là tâm điểm của sự chú ý lẫn… triệt hạ. Trong trận gặp Bồ Đào Nha, Pele bị hậu vệ Joao Morais phạm lỗi ác ý và Pele buộc phải tập tễnh rời khỏi sân. Ông tuyên bố rằng sẽ không bao giờ chơi ở World Cup lần nào nữa.
Mexico 1970, sau nhiều lần từ chối, Pele quyết định quay lại với đội tuyển quốc gia vào giờ chót, và đây là quyết định sáng suốt nhất cuộc đời ông. Tuy Garrincha, Pereira và Djalma Santos đã giải nghệ, nhưng với sự xuất hiện của Pele, Carlos Alberto Torres, Jairzinho và Rivelino đã biến Brazil 1970 là đội bóng hay nhất lịch sử giải đấu. Brazil lần lượt vượt qua Tiệp Khắc, Romania, Peru, Uruguay để vào chung kết gặp Ý, nơi họ dễ dàng đánh bại Azzuri 4-1 để lên ngôi vô địch. Giải đấu năm đó, Brazil vẫn là ‘’thiên hạ vô địch’’ nhưng huấn luyện viên Mario Zagallo bộc bạch: “Trận gặp Anh (Brazil thắng 1-0) mới mới là trận đấu khó khăn nhất với chúng tôi, đó mới chính là trận chung kết thực sự.”.
Ảnh: YellowKorner.com
Pele, ở tuổi đỉnh cao của sự nghiệp cầu thủ, vô địch thế giới lần thứ 3 trong sự nghiệp. Ông trở thành tượng đại huyền thoại to lớn nhất, trang hoàng nhất, vĩ đại nhất trong lòng người dân Brazil. Mexico 1970 có rất nhiều dấu ấn khác đáng nhớ khác như “Pha cứu thua thế kỷ” của Gordon Banks, “Chân sút xuất sắc giải đấu” Gerd Muller, “Từ cầu thủ đến huấn luyện viên” nhà vô địch World Cup Mario Zagallo. Ngày 18 tháng 7 năm 1971, Pele có trận đấu quốc tế cuối cùng với Nam Tư tại Rio de Janeiro và với Pele và Garrincha trên sân, Brazil không bao giờ thất bại.
Vua bóng đá Pele, nếu nói một cách văn vẻ, cũng tựa như Hercules vậy: có khả năng thần thánh trong hình hài của một con người. Burgnich, hậu vệ người Ý theo kèm Pele trong trận chung kết, ngao ngán: “Tôi tự nhủ trước trận đấu rằng Pele cũng chi là một người bằng xương bằng thịt, nhưng tôi đã sai.”. Ronald Reagan còn độc đáo hơn: “Tên tôi là Ronald Reagan, tổng thống của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Nhưng anh không cần phải giới thiệu, bởi vì mọi người đều biết Pele là ai.”. Just Fontaine thì ngắn gọn: “Mỗi khi trông thấy Pele, tôi nghĩ đã đến lúc tôi phải giải nghệ”.
Ảnh: Daily Maverick
Thế giới ngày nay chúng ta có Lionel Messi, Cristiano Ronaldo, Neymar Jr hay Kylian Mbappe và họ, không bàn cãi, là những cái tên xuất sắc nhất. Vẫn còn sự tranh luận gay gắt giữa các ‘phe phái’ rằng một trong bốn người họ mới là số một, và cuộc tranh luận này không cần phải suy nghĩ nhiều chúng ta đều biết rằng nó chẳng đi đến đâu. Nó vô ích như việc loài người đang gân cổ chứng minh rằng hoặc Poseidon, Ares, Apollo hoặc Athena mới là người mạnh nhất. Nhưng ở thế kỷ trước, đơn giản hơn nhiều, người xuất sắc nhất chỉ có một mà thôi, đó chính là Vua bóng đá Pele – “Zeus” của thế giới túc cầu.
Ảnh: World in Sport
Chúc mừng sinh nhật, Dico!
___
Minh Phong (Tạp chí Phái mạnh ELLE Man, ảnh tham khảo)
