Stan Lee: Một đời người, một kho tàng vĩ đại

Nhân dịp sinh nhật của cố nghệ sĩ Stan Lee (28/12), hãy cùng ELLE Man nhìn lại cả cuộc đời, sự nghiệp của người nghệ sĩ tài hoa, mang nét vẽ ảnh hưởng lớn đến nền văn hóa, nghệ thuật Stan Lee!

Người cha già truyền cảm hứng

Stan Lee sinh ngày 28/12/1922 ra ở New York trong một gia đình nhập cư Do Thái gốc Romani. Sau khi gia nhập Timely Comics (tiền thân của Marvel), năm 18 tuổi, ông trở thành biên tập viên. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Stan Lee là thành viên của Training Film Division có trụ sở tại Queens – một nhóm chín người đàn ông chuyên vẽ áp phích, phim ảnh và các tài liệu tuyên truyền khác. Các đồng nghiệp của ông bao gồm đạo diễn phim Frank Capra và Theodor Geisel – người tiếng hơn với bút danh Dr. Seuss.

Cho tới đầu thập niên 1960, hãng thay đổi tên thành Marvel, Stan Lee bắt đầu những viên gạch hồng đầu tiên trong sự nghiệp cũng từ đó.

Ông muốn tạo ra “điều gì đó thật khác biệt, thật đặc biệt. Đó có thể là điều thị trường cần, nhưng sản phẩm phải là thứ chưa ai từng thấy”. Lúc bấy giờ, Stan Lee bắt đầu tạo ra người khổng lồ Hulk, Thor, Iron Man, Black Panther, Spiderman, Daredevil và Fantastic Four (cùng rất nhiều siêu anh hùng khác). Khi sở hữu trong tay số lượng nhân vật đông đảo, ông bắt đầu cho các gương mặt xuất hiện chéo trong truyện của nhau. Chẳng hạn như cho Iron Man sát cánh bên Captain America, Fantastic Four song hành cùng Doctor Strange… Dần dần, ông tạo ra Vũ trụ Marvel khổng lồ, và là cơ sở cho hàng loạt tác phẩm điện ảnh, truyền hình chuyển thể sau này.

Những năm 1970, thời điểm Hollywood bắt đầu phát triển, Stan Lee đau đáu muốn muốn thấy những đứa con tinh thần của mình tạo có cơ hội đặt chân lên màn ảnh rộng, nhất là khi những siêu anh hùng Batman hay Superman của DC – hãng truyện tranh đối thủ đã sớm làm được điều đó. Giấc mơ ngày nào của ông cuối cùng cũng thành hiện thực.

Từ phần Iron Man đầu tiên ra mắt năm 2008, vũ trụ điện ảnh Marvel gồm những series, phim điện ảnh chuyển thể từ truyện tranh của Stan Lee trở thành một cơn sốt trong lòng các tín đồ yêu màn ảnh rộng trên toàn thế giới. Những siêu anh hùng này trở thành những biểu tượng văn hóa đại chúng – và những người siêu phàm ấy, tất cả đều được phôi thai, dung dưỡng, chấp nét bởi một người cha chung – đó là Stan Lee.

Ông vẫn thường xuyên góp mặt trong các tác phẩm với tư cách khách mời (cameo), gây hứng thú cho người hâm mộ. Khi bắt đầu công việc sáng tác truyện tranh và thậm chí cho đến vài thập kỷ trước, Stan Lee không thể tưởng tượng sẽ có ngày các nhân vật của ông trở thành biểu tượng của văn hóa đại chúng. Ông cho biết:

“Tôi chưa bao giờ đoán trước được điều đó! Tôi thực sự nghĩ đó là vì các phiên bản phim của những nhân vật này đã rất thành công.”

Stan Lee qua đời tại Los Angeles (Mỹ) vào ngày 12/11/2018 theo giờ địa phương, để lại sự thương tiếc vô hạn cho toàn thể người hâm một trên toàn thế giới.

Kho tàng vĩ đại sẽ không phôi phai

Chỉ riêng Marvel Cinematic Universe – vũ trụ điện ảnh Marvel đã thu về gần 18 tỷ USD trên toàn cầu, điều đó đồng nghĩa với việc biến những sáng tác truyện tranh của Stan Lee – và chính ông – thành những cái tên quen thuộc với mọi người hâm mộ trên thế giới. “Người tác giả truyện tranh huyền thoại” San Lee đã bỏ túi 10 triệu USD trong doanh số bán hàng trị giá 4 tỷ USD của Marvel cho Disney trong năm 2010 và đảm nhận vai diễn khách mời trong hầu hết các phim bom tấn của Marvel, được ước tính trị giá từ 50 triệu USD tới 70 triệu USD. Ông là một biểu tượng cũng như nhận được sự tôn kính từ những người đam mê truyện tranh mà ông đã phát minh ra.

Cả cuộc đời cống hiến cho từng ngòi bút, từng thước phim, Stan Lee sở hữu một tài sản đồ sộ. Tiền bạc, danh vọng, ông không thiếu thứ gì. Dù vậy, nhà văn truyện tranh mang tính biểu tượng chưa bao giờ muốn dùng tiền để đong đếm giá trị của chính bản thân mình.

Thứ quan trọng hơn cả với ông, chính là những đứa con tinh thần, những Iron Man, Captain America,… mà cả thế giới yêu mến. Nhưng chắc chẳng ai yêu mến những nhân vật siêu anh hùng này nhiều người cha đẻ Stan Lee của họ.

Khi được hỏi có suy nghĩ gì về việc Marvel Cinematic Universe trở nên đa dạng hơn với Black Panther và Captain Marvel. Stan Lee đã trả lời: “Chúng ta phải có đại diện cho mọi chủng tộc người, không chỉ người da trắng. Và như vậy, chúng ta sẽ có Black Panther và Hulk – người khổng lồ màu xanh.”

Thời của Stan Lee, thời chủng tộc vẫn còn bị phân biệt bằng màu da đen – trắng, nơi người phụ nữ chẳng thể so với đàn ông trong những việc bình thường, nói chi là đi cứu thế giới thì thật hiếm để thấy người có tư tưởng rộng mở như ông. Điều khán giả ngưỡng mộ nhất ở Stan Lee có lẽ là việc ông luôn lồng ghép trong những tập truyện tranh của mình quan điểm phản đối nạn phân biệt chủng tộc và bất bình đẳng giới.

“Tôi luôn lồng ghép những nhân vật thuộc nhóm thiểu số trong các tác phẩm của mình, thường thường là các siêu anh hùng. Chúng ta sống trong một xã hội trộn lẫn – thực tế là một thế giới muôn hình vạn trạng, và chúng ta nhất định phải học được cách chung sống trong bình yên và tôn trọng lẫn nhau.”

Kho tàng Stan Lee để lại, đúng là không thể đo đếm giá trị bằng những đồng đô la. Kho tàng của ông nên được xác định bằng giá trị chân thật của nó nhất – những giá trị tinh thần mà có lẽ rất lâu sau này nữa, cũng khó có thể phôi phai.

Thế giới luôn cần anh hùng – Stan Lee vẽ những nét vẽ đầu tiên với suy nghĩ này trong đầu. Bởi thế giới này cần những hình mẫu, cần những khuôn hình tích cực để thúc đẩy thế giới tiến lên. Và chúng ta hân hạnh có Stan Lee – anh hùng của mọi anh hùng, người tác giả kiệt xuất họa nên những bức hình văn hóa, nghệ thuật sống mãi theo chiều thời gian.

Chúc mừng sinh nhật, người “bố già” truyền cảm hứng, kiến trúc sư huyền thoại của truyện tranh Marvel, người đàn ông sẽ sống mãi trong lòng khán giả với kho tàng đồ sộ để lại – Stan Lee.

Xem thêm:

Chadwick Boseman – Anh hùng trên phim, siêu anh hùng ngoài đời thực

Samuel L. Jackson: Khi ‘Nick Fury’ vượt mặt các siêu anh hùng ở một thế giới khác

—

Uyên Ng (Tạp chí Phái mạnh ELLE Man)