Kịch tính đường đua phim hoạt hình trước thềm Oscar 2025

1. Bàn tiệc chất lượng cao phim hoạt hình

The Wild Robot – bộ phim khoa học viễn tưởng của DreamWorks Animation đang tiến vào cuộc đua Oscar với ba đề cử quan trọng. Ngoài đề cử chính, phim còn giành thêm hai hạng mục khác là Nhạc phim xuất sắc nhất và Âm thanh xuất sắc nhất. Tuy nhiên, tác phẩm phiêu lưu này không dễ dàng thống trị đường đua khi phải đối đầu với Flow – tác phẩm độc lập đang tạo ra làn sóng ủng hộ mạnh mẽ với đề cử kép: Phim hoạt hình xuất sắc nhất và Phim quốc tế xuất sắc nhất.

Lấy cảm hứng từ cuốn sách của Peter Brown, The Wild Robot không đơn thuần kể câu chuyện về Roz, một cỗ máy mắc kẹt trong thế giới tự nhiên mà còn là một tác phẩm mang tính thể nghiệm hình ảnh đầy táo bạo. Kết hợp hiệu ứng 2D với công nghệ hoạt hình hiện đại, bộ phim mang đến những khung hình đầy tính thẩm mỹ, gợi nhớ đến tranh màu nước kinh điển của Tyrus Wong trong Bambi và những cánh rừng huyền bí mang đậm dấu ấn của Studio Ghibli.

Trong khi The Wild Robot mang đến một cuộc cách tân hình ảnh, thiên về sự trau chuốt và hoài cổ, thì Flow lại chứng minh rằng đôi khi sự đơn giản có thể tạo ra những cú đột phá với phong cách tối giản, tập trung vào nhịp điệu và không gian để tạo ra hiệu ứng cảm xúc. Được sản xuất với kinh phí khiêm tốn, bộ phim của Latvia đã liên tục giành chiến thắng tại các giải thưởng danh giá như Quả cầu Vàng, Hội đồng đánh giá quốc gia, Hội phê bình phim New York và Hiệp hội phê bình phim Los Angeles. Đề cử kép tại Oscar càng củng cố vị thế của Flow như một biểu tượng mới của dòng phim hoạt hình độc lập.

Flow không có lời thoại, vẽ nên một thế giới hậu tận thế nơi các loài động vật phải học cách chung sống để sinh tồn sau một trận đại hồng thủy. Không kỹ xảo hào nhoáng nhưng lại đầy sức gợi và có lẽ, Flow gây ấn tượng mạnh mã, giúp bộ phim giành được đề cử Phim quốc tế xuất sắc nhất – thành tựu hiếm hoi với một tác phẩm hoạt hình.

Ngoài The Wild Robot và Flow, Inside Out 2 cũng là cái tên được nhắc nhiều trên các bàn cược. Với doanh thu phòng vé toàn cầu chạm mốc 1,6 tỷ USD, Inside Out 2 lập kỷ lục là bộ phim hoạt hình có doanh thu cao nhất mọi thời đại (cho tới khi bị Na Tra: Ma Đồng Náo Hải vượt mặt). Dưới sự chỉ đạo của đạo diễn Kelsey Mann, phần tiếp theo này khai thác sâu hơn những sắc thái tâm lý phức tạp của tuổi thiếu niên. Bộ phim tập trung vào Riley 13 tuổi, khi cô bé bước vào giai đoạn thay đổi nhận thức về bản thân và thế giới xung quanh. Pixar tiếp tục chứng minh tài năng xây dựng thế giới khi biến các trạng thái tinh thần của Riley thành những hệ thống hữu hình, tạo ra cuộc phiêu lưu nội tâm đầy màu sắc.

Song hành với sự trở lại của Inside Out, Nick Park cùng với Mark Crossingham cũng mang Wallace & Gromit tái xuất màn ảnh với một thử thách hoàn toàn mới về cuộc khủng hoảng bản thể. Phim xoay quanh Norbot – một chú lùn thông minh vốn là một sáng chế của Wallace nhưng nhanh chóng phát triển ý thức riêng, dẫn đến những hệ lụy không thể lường trước.

Điểm đặc biệt của Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl ngoài ở phong cách stop-motion tinh tế của Aardman mà còn ở sự trở lại của Feathers McGraw – chú chim cánh cụt phản diện huyền thoại từng gây bão trong The Wrong Trousers. Phim cân bằng giữa sự hài hước duyên dáng đặc trưng của thương hiệu Wallace & Gromit với những chất vấn mang tính triết lý về sáng tạo, quyền kiểm soát và ý nghĩa của sự tồn tại.

Ngoài ra, Adam Elliot, bậc thầy của dòng phim hoạt hình đất sét mang đậm sắc thái bi kịch, tiếp tục chinh phục khán giả với Memoir of a Snail – tác phẩm giành giải Annecy Cristal. Bộ phim không đi theo lối kể chuyện thông thường mà thay vào đó là một lá thư tâm tình của nhân vật chính, Grace, gửi đến con ốc sên yêu thích của cô, Sylvia. Elliot không chỉ là một nhà làm phim mà còn là một nhà văn của những linh hồn lạc lối. Với Memoir of a Snail, ông tiếp tục mở rộng bức tranh của mình về sự tồn tại con người – đầy tổn thương nhưng cũng không thiếu những khoảnh khắc ấm áp, dù đó chỉ là một tình bạn kỳ lạ giữa người và ốc sên.

Nhìn chung, Oscar 2025 chứng kiến một sự đa dạng hiếm có trong các đề cử phim hoạt hình. Nếu Inside Out 2 là một cuộc hành trình nội tâm về cảm xúc và sự trưởng thành, thì Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl lại đặt ra câu hỏi về trí tuệ nhân tạo và danh tính, còn Memoir of a Snail là một góc nhìn đầy bi thương về sự cô đơn và ký ức.

Đường đua kịch tính nhất năm

Từ đầu mùa giải, The Wild Robot đã thiết lập vị thế vững chắc với hàng loạt giải thưởng lớn. Sở hữu 9 giải Annie – được mệnh danh là “Oscar của phim hoạt hình” – cùng chiến thắng tại nhiều giải phê bình, bộ phim đã tạo được nền tảng vững chắc trước thềm trao giải tượng vàng. Các tạp chí uy tín như The Hollywood Reporter và Variety đều đặt The Wild Robot vào vị trí số một trong dự đoán giải Oscar năm nay. Bộ phim đạt số điểm gần như hoàn hảo từ cả giới phê bình (97%) và khán giả (98%).

Tuy nhiên, một đối thủ đầy thách thức đang vươn lên mạnh mẽ – Flow. Bộ phim không lời của đạo diễn Gints Zilbalodis gây ấn tượng mạnh khi giành Quả Cầu Vàng, mở ra cơ hội giành tượng Oscar. Với hai phong cách đối lập hoàn toàn, cuộc cạnh tranh giữa The Wild Robot và Flow phản ánh sự phân hóa trong quan niệm về hoạt hình đương đại. Một bên là tham vọng đột phá kỹ thuật của Hollywood, một bên là tinh thần nổi loạn của dòng phim độc lập châu Âu.

Điều đặc biệt hơn, cả hai bộ phim đều chứng minh rằng hoạt hình không còn là thể loại dành riêng cho trẻ em – nó là một hình thức nghệ thuật có khả năng lay động và thách thức tư duy người xem. Khán giả đánh giá Flow với điểm số tuyệt đối 100%, trong khi giới phê bình cũng không tiếc lời ca ngợi với 97%. Dù không sở hữu bảng thành tích đồ sộ như The Wild Robot, bộ phim lại có lợi thế về mặt cảm xúc và câu chuyện truyền cảm hứng, một yếu tố mà hội đồng bỏ phiếu của Viện Hàn lâm thường dành sự ưu ái.

Mặt khác, giải BAFTA vừa qua đã tạo nên bước ngoặt quan trọng trong cuộc đua Oscar hạng mục Phim hoạt hình, khi chiến thắng bất ngờ của Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl làm xáo trộn mọi dự đoán trước đó. Nếu như The Wild Robot được xem là ứng viên hàng đầu với sự cân bằng hoàn hảo giữa chất lượng nghệ thuật và giá trị thương mại, thì chiến thắng của Wallace & Gromit cho thấy cuộc đua vẫn chưa ngã ngũ.

Là một tác phẩm stop-motion tỉ mỉ và đầy sáng tạo của Aardman, phim được giới phê bình chấm 100% trên Rotten Tomatoes, trong khi khán giả cũng dành điểm số 92%. Bên cạnh yếu tố giải trí duyên dáng, được thực hiện với độ chính xác gần như tuyệt đối của nghệ thuật stop-motion, thì bộ phim còn có lợi thế là đại diện tiêu biểu của Anh tại Oscar, và chiến thắng BAFTA có thể tạo thêm động lực cho phim trong cuộc đua giành tượng vàng.

Trong khi những bộ phim kém tiếng hơn lần lượt lội ngược dòng, Inside Out 2 dường như bắt đầu đuối sức. Dù nhận được đánh giá cao từ giới phê bình (91%) và khán giả (95%), bộ phim không tạo nên nhiều đột phá tại các lễ trao giải và tỏ ra thất thế trước các đối thủ. The Hollywood Reporter hiện xếp Inside Out 2 ở vị trí thứ tư về khả năng chiến thắng Oscar và có vẻ như Pixar sẽ khó lặp lại kỳ tích của phần phim đầu tiên vào năm 2015.

Trong số các đề cử, Memoir of a Snail có lẽ là cái tên ít được nhắc đến nhất, nhưng đây vẫn là một tác phẩm đầy ấn tượng của Adam Elliot. Bộ phim hoạt hình stop-motion nhãn R hiếm hoi này khai thác những câu chuyện đầy tổn thương và hoài niệm, đi sâu vào cảm xúc cô đơn của nhân vật chính. Nhận được vô số phản hồi tích cực từ giới phê bình, nhưng phim chưa giành được những giải thưởng mang tính tiên đoán như Quả Cầu Vàng hay Annie. Quan trọng hơn, việc một bộ phim hoạt hình gắn mác R giành chiến thắng tại Oscar vẫn là điều hiếm hoi và đây có thể là rào cản lớn nhất của Memoir of a Snail.

Tựu trung, hạng mục Phim hoạt hình của Oscar năm nay không chỉ là cuộc đua giữa 5 bộ phim, mà còn là một phép thử cho sự dịch chuyển của ngành công nghiệp hoạt hình toàn cầu. Liệu Viện Hàn lâm sẽ chọn tôn vinh một tác phẩm đổi mới về công nghệ hay một bộ phim dám đi ngược dòng? Câu trả lời sẽ có vào đêm trao giải 2/3 nhưng dù kết quả ra sao, năm 2024 vẫn sẽ được nhớ đến như một năm “bản lề” của hoạt hình thế giới.

_______

Bài: Hoàng Thúy Vân