Mặc dù "kém duyên" với Oscar, nhưng mỗi khi nhắc đến Alfred Hitchcock, người ta vẫn biết đến ông như một trong những vị đạo diễn vĩ đại nhất lịch sử điện ảnh. Từ một cậu thiếu niên nhút nhát với tuổi thơ không mấy tốt đẹp, ông đã dũng cảm vượt qua được nỗi sợ của bản thân để trở thành "bậc thầy" trong dòng phim kinh dị.
Cùng với Stanley Kubrick, Akira Kurosawa, đạo diễn Alfred Hitchcock thường được nhắc đến như một trong số những nhà làm phim có sức ảnh hưởng lớn nhất của thế kỉ 20. Tên tuổi ông luôn gắn liền với thể loại phim “toát mồ hôi lạnh” và nhiều trong số đã trở thành kinh điển của điện ảnh thế giới.
Nhân dịp sinh nhật Alfred Hitchcock (13/8), hãy cùng ELLE Man tìm hiểu cuộc đời, sự nghiệp và phong cách làm phim của “bậc thầy” kinh dị vĩ đại này.
Từ gã nhút nhát trở thành bậc thầy “hù dọa”
Nếu không tiếp xúc với Alfred Hitchcock, có lẽ bạn sẽ không thể ngờ rằng “bậc thầy” phim kinh dị ấy lại từng có một tuổi thơ không mấy tốt đẹp dưới nhân dạng của một cậu bé nhút nhát. Thế nhưng, chính bởi tính cách nhút nhát đó lại là chất liệu giúp ông có thể sáng tạo ra nhiều tình huống phim độc đáo đến rợn người.
Như đã nói đến ở trên, vị đạo diễn quá cố sinh năm 1899 lớn lên trong một gia đình rất nghiêm khắc và sự nghiêm khắc đó không hề bình thường một tí nào. Khi Hitchcock chỉ vừa lên 6 tuổi, bố ông đã mang ông đến đồn cảnh sát và bị nhốt trong một buồng giam. Kể từ đó trở đi, ông mang một nỗi khiếp sợ vô cùng lớn đối với những nhân vật chính quyền nói chung và cảnh sát nói riêng. Đó cũng là một trong những chất liệu phim thường thấy trong các tác phẩm của ông.
Là người từng bị ám ảnh bởi nhiều thứ, Alfred Hitchcock có tính cách bên ngoài đối lập nếu so với phong cách làm phim đen tối của ông
Sáng tạo dựa trên những nỗi ám ảnh từ quá khứ rồi tạo nên những kiệt tác kinh dị kinh điển của màn ảnh. Để có những thước phim không quên đó, Alfred Hitchcock còn là người tiên phong trong việc sử dụng máy quay theo lối mới mẻ nhằm bắt được từng ánh nhìn của diễn viên. Đó cũng chính là yếu tố then chốt đã giúp ông tạo dựng tiếng vang và buộc người xem phải đắm chìm vào những màn “ảo thuật hù dọa” do ông đích thân khởi xướng. Trong mỗi cảnh quay của Hitchcock, khán giả sẽ được dẫn dắt đến tận cùng của nỗi sợ nhờ cái đầu và óc sáng tạo thiên bẩm của một người đã từng trải qua nhiều nỗi ám ảnh từ quá khứ.
Ngoài chất liệu từ những ám ảnh quá khứ, phim của ông còn đặc trưng với sự xuất hiện thường xuyên của những cô gái tóc vàng xinh đẹp, nhiều cảnh bạo lực, giết chóc, thế giới tăm tối, tội phạm cùng một cái kết đầy quằn quại, bất ngờ và ám ảnh.
Phim của Alfred luôn xuất hiện những cô gái tóc vàng “nguy hiểm” với phong cách thời trang quyến rũ cùng cái đầu thông minh
Alfred Hitchcock là một trong số ít đạo diễn từng trải qua ba giai đoạn điện ảnh khác nhau, đó là giai đoạn phim câm, giai đoạn phim đen trắng có tiếng và giai đoạn phim màu có tiếng. Ông bắt đầu sản xuất những bộ phim câm trong những năm giữa thập niên 20 của thế kỷ 20 nhưng được ít người biết đến.
Trong giai đoạn này, ông chủ yếu thực hiện những bộ phim tại Anh với những thể loại đa dạng, từ lãng mạn, hài đến phiêu lưu, bí ẩn, hình sự chứ chưa hình thành nên một thể loại hình sự, tội phạm rùng rợn như phong cách “Hitchcockian” như sau này. Đáng tiếc thay, nhiều bộ phim câm trong giai đoạn đầu của Hitchcock đều đã bị thất lạc. Mãi đến năm 2011, Viện phim Anh (BFI) đã phục chế 9 bộ phim câm, trong đó có một vài phim bị thất lạc trong thời kỳ này của ông và được công nhận là di sản văn hóa của Anh, xuất hiện trong danh sách bảo tồn Ký ức về thế giới của tổ chức UNESCO.
Rebecca – bộ phim khởi đầu cho phong cách “Hitchcockian” của Alfred
Trong giai đoạn phim có tiếng sau đó, Hitchcock đã dần dần hình thành nên phong cách làm phim đặc trưng của mình, đó là đánh mạnh vào yếu tố gây hồi hộp và tâm lí bất ổn rồi để lại cho người xem một cái kết bất ngờ và đầy ám ảnh. Với những tác phẩm như The Man Who Knew Too Much (1934), Sabotage (1936), The Lady Vanishes (1939) hay Rebecca (1940)… Hitchcock dần hình thành nên phong cách làm phim đặc trưng của mình. Năm 1941, sự thành công của bộ phim Rebecca với 2 giải Oscar trong tổng số 11 đề cử năm đó đã mở ra thời kỳ phát triển rực rỡ nhất trong sự nghiệp điện ảnh của ông, thời kì “Hitchcockian” trứ danh với hàng loạt kiệt tác điện ảnh kinh điển của thế giới.
Danh tiếng của Alfred Hitchcock bắt đầu phủ sóng khắp nền điển ảnh và dần được ca tụng với biệt danh “cha đẻ” của dòng phim kinh dị hiện đại. Từ những tác phẩm như Spellbound (1945), Notorious (1947), Rope (1948), Strangers on a Train (1951) của thời kì trắng đen, cho đến những Rear Window (1955), Vertigo (1958), North by Northwest (1959), Psycho (1960), The Birds (1963) của thời kì phim màu, tất cả đều đã trở nên kinh điển và vẫn còn nguyên giá trị nghệ thuật cho đến ngày hôm nay.
Từ trái qua: The Birds, North by Northwest và Vertigo là ba trong số những tác phẩm nổi bật của Hitchcock ở thời kì phim màu
Huyền thoại “kém duyên” với giải thưởng
Mặc dù trải qua sự nghiệp lừng lẫy 60 năm với hơn 50 bộ phim được làm ra, nhưng Alfred Hitchcock vẫn không thu về bất kì một giải thưởng danh giá nào dưới cương vị đạo diễn. Thậm chí, mặc dù nổi danh ở Anh với rất nhiều bộ phim bất hủ nhưng Alfred Hitchcock lại không có cơ duyên hợp tác với các hãng phim Hollywood vì tài năng của ông không được tin tưởng ở Kinh đô Điện Ảnh.
Cả sự nghiệp Alfred chỉ nhận được một chiến thắng trên cương vị đạo diễn tại Lễ trao giải Tưởng niệm Irving G. Thalberg của Viện Hàn Lâm vào năm 1968
Bất chấp sự không công nhận của Viện Hàn Lâm và các giải thưởng điện ảnh, tên tuổi của Alfred vẫn được kính nể bởi công chúng và hầu hết những người hoạt động trong bộ môn nghệ thuật thứ 7. Nhờ vào phong cách kể chuyện có một không hai, kỹ thuật làm phim thượng thừa, lối dựng phim tài hoa và sự phối hợp ăn ý, nhuần nhuyễn với âm nhạc, âm thanh, ánh sáng… mà những bộ phim của Alfred Hitchcock luôn hấp dẫn khán giả và biến ông trở thành một trong những nhà làm phim thành công nhất trong giai đoạn vàng son của điện ảnh Hollywood.
Những bộ phim như Rear Window, Vertigo, North by Northwest đem lại doanh thu lớn cho ông, nhưng nổi bật nhất phải kể đến Psycho, bộ phim được Viện Phim Mỹ bình chọn là Phim kinh dị hay nhất mọi thời đại và mang lại cho ông khoản lợi nhuận khoảng 15 triệu USD ở thời điểm năm 1960 (tính trượt giá vào năm 2006 là 150 triệu USD).
Vertigo, tác phẩm kinh điển của Hitchcock từng “soán ngôi” Citizen Kane để trở thành Bộ phim điện ảnh hay nhất mọi thời đại do tạp chí danh tiếng Sight & Sound thuộc Viện phim Anh Quốc (BFI) bình chọn năm 2012
Để minh chứng cho di sản điện ảnh của Alfred Hitchcock vẫn được khán giả hôm nay yêu thích, dù kỹ thuật và kỹ xảo điện ảnh đã phát triển vượt bậc, ta có thể kể tên những bộ phim nổi bật của ông trong các danh sách những bộ phim hay nhất mọi thời đại. Trong danh sách 250 bộ phim hay nhất do khán giả của IMDB bình chọn, Alfred Hitchcock là đạo diễn có nhiều phim nhất (9 phim). Còn trong bản in lần thứ 5 của tuyển tập “1001 Movies You Must See Before You Die” của Steven Schneider, Alfred Hitchcock có tổng cộng 18 bộ phim, trải dài trong cả ba giai đoạn làm phim của ông.
Ngày 29/4/1980, Hitchcock qua đời vì suy thận, thọ 80 tuổi. Ông được hỏa táng và rải tro ở Thái Bình Dương trước sự thương tiếc không hề nhỏ của giới mộ điệu điện ảnh lúc bấy giờ. Cho đến nay, ông vẫn được nhắc đến như một trong những “bậc thầy” vĩ đại nhất của dòng phim kinh dị, hồi hộp.
