Cuộc sống hiện đại với căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ, chế độ ăn mất cân đối và lối sống ít vận động đang âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe nam giới, trong đó đáng chú ý là sự suy giảm nồng độ testosterone. Trong cuộc trò chuyện cùng ELLE Man Việt Nam, Tiến sĩ, Bác sĩ Phạm Thị Bích Na - Giám đốc Y khoa BichNa Clinic, đồng thời là giảng viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch - đã chia sẻ những góc nhìn khoa học về vai trò của testosterone và giải pháp giúp phái mạnh duy trì phong độ một cách bền vững.
testosterone
Trước tiên, bác sĩ có thể giải thích Testosterone là gì và vai trò chính của nó trong cơ thể nam giới?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Testosterone là hormone sinh dục chủ đạo của nam giới, giữ vai trò điều phối nhịp sinh học cơ thể. Nó góp phần phát triển cơ bắp, tăng mật độ xương, duy trì ham muốn tình dục, định hình giọng nói trầm và vóc dáng nam tính đặc trưng.
Riêng với da và tóc, testosterone giúp da ẩm mịn, đàn hồi, lỗ chân lông thông thoáng nhờ tuyến bã nhờn hoạt động ổn định. Nếu testosterone quá cao, đặc biệt khi chuyển hóa thành DHT, có thể gây tăng tiết bã nhờn, mụn trứng cá và rụng tóc kiểu nam (hay còn gọi là rụng tóc androgen, hói đầu di truyền). Ngược lại, thiếu hụt testosterone sẽ làm da khô, mỏng, dễ nhăn, còn tóc và râu sẽ thưa dần.
Bác sĩ có thể chia sẻ độ tuổi mà testosterone đạt mức cao nhất, cũng như thời điểm hormone này bắt đầu suy giảm một cách tự nhiên?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Testosterone thường đạt đỉnh trong giai đoạn từ 20 đến 30 tuổi. Sau mốc này, hormone suy giảm tự nhiên khoảng 1% mỗi năm và có thể diễn ra sớm hơn nếu chịu tác động từ stress, thừa cân hoặc thiếu ngủ.
Theo bác sĩ, lối sống hiện đại đã ảnh hưởng thế nào đến nồng độ testosterone trong cơ thể nam giới?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Lối sống hiện đại thường gây căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ làm tăng cortisol, loại hormone ức chế sản xuất testosterone. Bên cạnh đó, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng hay tình trạng thừa cân cũng ảnh hưởng đến nồng độ nội tiết. Ngoài ra, thói quen sử dụng rượu bia, hút thuốc lá và ít vận động cũng khiến testosterone suy yếu.
Ảnh: Tư liệu
Những dấu hiệu nào cho thấy testosterone đang thấp hơn mức bình thường, thưa bác sĩ?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Suy giảm testosterone thường biểu hiện qua bốn nhóm chính. Về sinh lý, nam giới có thể giảm ham muốn, rối loạn cương và thiếu năng lượng. Về tâm lý, cảm xúc trở nên thất thường, dễ cáu gắt, mất động lực.
Về chuyển hóa, cơ thể phái mạnh bắt đầu tích mỡ vùng bụng, khối lượng cơ bắp giảm, nguy cơ rối loạn mỡ máu tăng cao. Ở nhóm biểu hiện ngoại hình, làn da dễ nhăn, xỉn màu, còn tóc mọc chậm và dễ rụng, râu cũng không còn dày như trước.
Ngược lại, một số người vẫn tin rằng testosterone càng cao thì càng nam tính. Điều này có đúng không?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Hoàn toàn không đúng! Testosterone tăng quá mức, nhất là khi bổ sung bằng thuốc tiêm hoặc uống, không mang lại nhiều lợi ích. Da dễ nổi mụn, tóc rụng vùng trán và đỉnh đầu do DHT cao, gây hói sớm dù còn trẻ. Hệ nội tiết bị rối loạn khi cơ thể ngừng sản xuất hormone tự nhiên, gây teo tinh hoàn, giảm tinh trùng và nguy cơ vô sinh.
Về mặt tinh thần, nam giới dễ mất kiểm soát cảm xúc, ngủ không sâu và có xu hướng trầm cảm. Nguy cơ tim mạch cũng tăng do nồng độ hồng cầu cao, dễ hình thành huyết khối.
Vì vậy, nam giới cần hiểu đúng về testosterone và chỉ bổ sung hormone ngoại sinh khi có chỉ định từ bác sĩ. Bên cạnh đó, chúng ta nên chủ động giữ cân bằng nội tiết qua lối sống lành mạnh.
Lối sống hiện đại thường gây căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ làm tăng cortisol, loại hormone ức chế sản xuất testosterone. (Ảnh: Tư liệu)
Theo bác sĩ, còn những hiểu lầm nào khác về testosterone ở nam giới?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Nhiều người cho rằng chỉ nam giới lớn tuổi mới thiếu hụt testosterone. Nhưng thực tế, căng thẳng kéo dài, lối sống thiếu lành mạnh cũng khiến testosterone suy giảm từ rất sớm. Hói đầu cũng thường bị cho là hoàn toàn do di truyền, nhưng nguyên nhân có thể bắt nguồn từ DHT gây teo nang tóc theo thời gian.
Tình trạng da nhờn, mụn trứng cá cũng hay bị gán cho việc vệ sinh kém, trong khi nguyên nhân sâu xa có thể liên quan đến rối loạn nội tiết.
Đâu là những phương pháp khoa học giúp ổn định và duy trì testosterone ở mức khỏe mạnh?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Muốn duy trì nồng độ testosterone tối ưu, phái mạnh nên tập luyện thể thao đều đặn nhằm giúp kích thích sản sinh hormone tự nhiên, kết hợp ngủ sâu để hỗ trợ quá trình phục hồi nội tiết.
Chế độ dinh dưỡng cũng cần được phái mạnh chú trọng, bao gồm kẽm (có nhiều trong hàu, trứng, thịt đỏ), vitamin D (từ cá béo và ánh nắng buổi sáng), cùng các chất béo tốt như dầu ô liu, bơ và các loại hạt. Song song đó, việc quản lý căng thẳng cũng góp phần ổn định nội tiết tố.
Khi nào nam giới nên gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn?
Ts. Bs. Phạm Thị Bích Na: Nam giới nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa khi có dấu hiệu như mệt mỏi kéo dài, giảm ham muốn, mất cơ và tăng mỡ vùng bụng. Ngoài ra, rụng tóc nhiều, da tiết dầu, mụn tái phát dù đã qua tuổi dậy thì, vấn đề sinh sản hoặc tâm trạng sa sút không rõ nguyên nhân cũng nên lưu tâm. Chỉ với xét nghiệm máu, bạn có thể xác định mức testosterone, từ đó điều chỉnh hợp lý để duy trì tốt sức khỏe thể chất và tinh thần.
Cảm ơn bác sĩ đã trò chuyện cùng ELLE Man Việt Nam!
