Khi thế giới đang chao đảo bởi tác động của đại dịch Covid-19, bộ phim khoa học viễn tưởng pha lẫn yếu tố kinh dị- phim The Platform được hưởng ứng hơn bao giờ hết. Có lẽ nguyên nhân rất dễ hiểu, bộ phim này đang nói lên phần nào những vấn đề tiêu cực mà cả thế giới đang phải trải qua hiện nay.
Trong phim The Platform, đạo diễn Galder Gaztelu-Urrutia vẫn tiếp tục khai thác một giả định trước nay vốn đã quen thuộc trong giới nghệ thuật. Tuy nhiên ông khác ở chỗ tìm ra những khía cạnh ít ai biết đến, đưa người xem đi qua các cung bậc khó nói nên lời. Để rồi từ khung tham chiếu đó, họ soi vào thế giới thực, nhìn được mình, được người, trong kỳ khủng hoảng dịch bệnh Covid-19 này đã, đang và phải sống như thế nào.
Người ta nói: “Chỉ trong sự đủ đầy, con người mới quan tâm đến hai từ “nhân tính”. Vậy liệu có sự ngoại lệ nào tồn tại trong một xã hội vốn mang nhiều hiểm họa bủa vây, giữa hai cực đối lập đó, con người sẽ lựa chọn điều gì? Vì bản thân hay cộng đồng? Hãy cùng ELLE Man giải đáp những thắc trên qua bài viết này.
1. The Platform nói lên điều gì?
The Platform hay còn được gọi với tên Hố sâu đói khát là một thế giới đầy tăm tối do đạo diễn Galder Gaztelu-Urrutia dựng lên. Bằng bàn tay thô bạo đậm chất hiện thực của mình, ông đưa người xem sống trong một không gian ngục tù dài đằng đẳng không lối thoát. Tạo không gian tù giam với thiết kế thẳng đứng bao gồm 333 tầng, tất cả tù nhân ở đây chỉ có một bàn ăn duy nhất di chuyển từng tầng theo chiều từ trên xuống dưới. Và đến đây quy luật chính đặt ra, trên ăn thì dưới nhịn, trên no dưới sẽ chết đói!
Trong bối cảnh đó, Galder thong thả chơi trò lựa chọn A và B với khán giả. Ông đặt ra hai cực đối lập nhau như nước với lửa đưa người xem chứng kiến nhân vật trong phim lựa chọn giữa ăn và chết đói, lên và xuống, giết và bị giết,… khiến người xem và nhân vật của mình chìm trong sự ngột ngạt đến khó thở với hi vọng gần như là không thực.
Bộ phim là một tác phẩm nghệ thuật hết mức giá trị và chỉnh chu của Galder Gaztelu-Urrutia. Ảnh: IMdb
Phim The Platform là hành trình 6 tháng của Goreng trong một cái Nhà tù cái hố (The Hole). Tại khung giờ nhất định, mỗi ngày sẽ có môt bàn tiệc lớn đưa dần từ tầng trên xuống tầng dưới. Và theo thứ tự đó tầng trên ăn trước, tầng dưới ăn đồ thừa lại. Thêm vào đó, trung bình hằng tháng Goreng cùng các tù nhân khác sẽ bị chuốc thuốc ngủ và đưa đến các tầng khác. Thật không may nếu tỉnh dậy bạn thấy mình ở tầng thấp hơn.
Vốn dĩ, số thức ăn đã được ước tính đủ cho tất cả tù nhân, nhưng vì suy nghĩ không biết tháng sau bản thân sẽ ở tầng nào, những tù nhân tầng trên ăn ngấu nghiễn đến mức bội thực, tầng dưới bị bỏ đói đến đường cùn, tự ăn thịt lẫn nhau.
The Platform là bộ phim được giới mộ điệu đánh giá rất cao.
Và Goreng nhân vật chính trong phim The Platform trải qua và chứng kiến những cuộc vật lộn đó đã quyết định di chuyển giữa các tầng, cố gắng điều chỉnh những mâu thuẫn tồn tại nhằm hy vọng đạt được sự cân bằng, không ai phải chết đói.
Trong quá trình dài đó, mạch phim cho chúng ta những hình ảnh rất thật, qua đó chúng ta có thể thấy được một vài điều bản thân đã và đang chứng kiến, trải qua giữa đại dịch toàn cầu Covid-19. Các thử thách đặt ra thách thức nhân tính rồi tấm lòng nhân từ hiếm có của những con người cũng đang vật lộn trong đói khát, khổ cực, tất cả những điều đó cho người xem cảm giác gần gũi và lắng đọng dến vô cùng. Hố sâu đói khát dường như cũng giống hệt xã hội loài người COVID-19 đang tạo ra hiện tại.
2. Sự tương đồng giữa phim The Platform và Covid-19
Covid-19 diễn ra tác động đến mọi lĩnh vực trong đời sống, đe dọa đến sức khỏe của nhân loại và khiến cho tài nguyên, lương thực thực phẩm trở nên khan hiếm hơn bao giờ hết. Sự thiếu thốn này giống hệt như những tù nhân trong phim The Platform phải vật lộn để tránh cảnh đói khát.
Đối với người tầng dưới đây thực sự là một cuộc chiến sống còn Ảnh: phim the platform
Một nhà bình phim nổi tiếng, John Atkinson, đã lên tiếng so sánh, “Không khí tù túng, chia rẻ trong The Hole (Nhà tù cái hố) cũng giống như không khí xã hội trong giai đoạn social distancing bây giờ vậy.” Nhiều người sau khi xem The Platform đã thấy được sự tương đồng giữa thức ăn chuyển từ tầng cao đến tầng thấp với hiện tượng Panic buying, tức những người có tiền và đi siêu thị sớm tích trữ quá nhiều hàng hóa nhu yếu phẩm, khiến những người đến sau không còn gì để mang về sống qua đại dịch.
Hay xét ở tầm vĩ mô hơn là sự đấu đá hớt tay trên thiết bị y tế của các cường quốc vừa mới đây. Sự việc sẽ không có gì để nói nếu Mỹ không dùng tiềm lực tài chính của mình để tranh giành những chiếc khẩu trang đã được Pháp đặt hàng từ Trung Quốc. Mỹ sẵn sàng chi trả với giá gấp 3-4 lần để “thay đổi hành trình” của lô hàng khẩu trang lớn này. Như vậy, sự tranh giành gặp được trong The Platform không chỉ xảy ra ở mức độ cá nhân giữa người với người mà còn vĩ mô hơn, giữa các cường quốc với nhau.
Bàn ăn của “người tầng trên” dư đến mức bội thực Ảnh: phim the platform
Qua bộ phim chúng ta đặt ra câu hỏi trong thế giới thực tại, chúng ta ngẫu nhiên sống trong cuộc đời này, không biết có đủ khả năng và điều kiện để chi trả cho các chi phí y tế khi nhiễm Covid-19 cũng như tích trữ qua mùa dịch hay không. Hay ngược lại phải sống trong một xó xỉnh, không đủ tiền ăn khi vật giá leo thang, mắc bệnh, chết trong một xó xỉnh nào đó. Vậy tại sao ngay trong bản thân xã hội, con người không tự đặt ra một hệ thống xây dựng trên nền tảng công bằng, để mỗi người đều đủ ăn, đủ uống và đủ các điều kiện cơ bản bảo vệ sức khỏe. Làm thế nào phân chia các nguồn lực trong xã hội một cách bình đẳng, hỗ trợ những người khó khăn và ưu tiên các quyền thiết yếu.
Những hình ảnh trong phim khiến người xem phải ám ảnh Ảnh: phim the platform
Trong phim The Platform cũng như trong thực tế bị Covid-19 chi phối quá nhiều, liệu những người vơ vét thực phẩm tối đa với mong muốn mình trụ lại đến “cuối cùng”, có thực sự đạt được đến hai chữ “cuối cùng” hay không? Mỗi con người đều có quyền bình đẳng và được sống. Nếu thức ăn có đủ cho mọi người thì tại sao không lùi lại một chút để tất cả cùng vượt qua kỳ dịch bệnh an toàn?
3. Phép ẩn dụ đáng giá liên quan đến Covid-19
Một phần nguyên nhân giúp phim The Platform được đánh giá cao đó là phép ẩn dụ đầy tính châm biếm đối với chủ nghĩa tư bản cực đoan, khoảng cách quá lớn giữa giàu và nghèo trong xã hội. Trong The Platform, tâm lý các tù nhân được phơi bày rất rõ ràng vì sự phân chia thức ăn này, y hệt như hệ thống tài nguyên phân chia trong xã hội hiện đại. Điều đó thể hiện rõ nhất khi Covid-19 xuất hiện.
“Người tầng dưới” phải chọn giữa chết đói và ăn thịt người cùng phòng. Ảnh: phim the platform
The Hole cũng như xã hội tư bản thời COVID-19, tầng trên dành cho người giàu và tầng dưới là người nghèo, mỗi tháng đổi tầng tượng trưng cho mỗi kiếp người hoặc thời kỳ “đổi vận”. Nếu may mắn, bạn được sinh ra ở tầng trên, và như những tù nhân đó, bạn cố gắng vơ vét hết vì biết đâu được một ngày mình lâm vào cảnh đói khát. Vậy nếu thuộc tầng dưới, bạn đành phó mặc cho số phận và trông chờ vào “lương tâm” của những kẻ tầng trên sao?
Cô bé tượng trưng cho hình ảnh đẹp trong phim – lòng nhân từ của một chiếc bụng đói Ảnh: phim the platform
Ai cũng mang trong mình suy nghĩ thế giới không tồn tại sự nhân từ, vậy đến khi ích kỷ lên ngôi, bạn có còn sự lựa chọn nào khác ngoài đạp lên nhau mà sống hay không? Đó chính là điều khiến tất cả chúng ta kẹt trong chuỗi tuần hoàn không hồi kết của sự ích kỷ, vô nhân tính.
Bộ phim The Platform tạo ra những góc nhìn bỏ ngõ, không đuổi theo hay diễn giải chúng một cách toàn vẹn. Phim đặt người xem vào bối cảnh tàn khốc nhất mà họ có khả năng phải đối mặt trong đợt dịch toàn cầu COVID-19, rồi từ đó để cho họ một dấu hỏi. Rồi khi tắt màn hình đi, họ sẽ phải day dứt mãi về những gì mình đã, đang và phải làm. Thật không ngoa khi nói The Platform là một trong những bộ phim đáng xem nhất mùa nghỉ dịch này. Còn ngại ngần gì mà không trải nghiệm nhỉ?
