Tạp chí 18/10/2019

Chặng đường phát triển của văn hoá Underground & Hip-Hop Việt Nam

Bài ELLE Man

Gần đây, cụm từ "Underground" được sử dụng rộng rãi và phổ biến hơn bao giờ hết. Đi kèm với sự quảng bá của các phương tiện truyền thông hay những sự kiện giải trí, Underground như cộp mác đảm bảo về chất lượng và sức hút khán giả trẻ.

HIP-HOP VIỆT NAM THUỞ KHAI SINH

Nói đến thế giới Underground ở Việt Nam, ta phải nói đến hip-hop vì đây chính là nền tảng ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Vào những năm đầu thập niên 90, tại những buổi biểu diễn miễn phí, nơi sinh viên có cơ hội thể hiện tài năng nghệ thuật, những vũ điệu được biểu diễn và bắt đầu lan tỏa dưới dạng điệu nhảy của Michael Jackson, những điệu nhảy kiểu lượn sóng, robot hay còn gọi là breakdance. Những vũ công lúc này là vài nhóm nhảy tự phát, họ tập theo một số băng hình từ nước ngoài gửi về, hoặc dưới sự hướng dẫn của những người đã từng sinh sống ở nước ngoài. Tuy đất diễn cho họ lúc này vẫn còn rất ít nhưng những điệu nhảy bắt đầu gây sự chú ý và được rất nhiều học sinh, sinh viên yêu thích. Những vũ điệu với cái tên rất Việt Nam – “Bộ khỏe” đại diện cho các vũ điệu hip-hop, breaking và “Bộ dẻo” đại diện cho popping trở thành một trào lưu mới từ đó. Những chương trình vũ hội ca nhạc tại các trường trung học bắt đầu nở rộ thu hút giới trẻ tham gia và hội nhập, mọi người cùng nhau đến hát lại những bản nhạc nước ngoài nổi tiếng, rồi cùng nhảy múa với nhau.

Nhóm Big Toe (Ngón chân cái) trình diễn tác phẩm “Battle of the Year” tại cuộc thi nhảy breakdance quốc tế tại Arena in Montpellier vào ngày 20/11/2010. Ảnh: AFP PHOTO / ANNE-CHRISTINE POUJOULAT / AFP PHOTO / ANNE-CHRISTINE POUJOULAT

Đỉnh điểm chính là chương trình mang tên Quần Anh Hội quy tụ các nhóm nhảy hàng đầu tại Hà Nội với hàng ngàn khán giả là học sinh, sinh viên tới xem và cổ vũ. Lúc này những vũ công hip-hop Việt Nam trở thành ngôi sao của sàn diễn. Chỉ cần bạn biết nhảy, bạn sẽ có fan hâm mộ. Nhảy hip-hop trở thành phong trào và giúp rất nhiều thanh niên thoát khỏi các tệ nạn xã hội thời đó như băng đảng, đua xe, nghiện ma túy… Các trung tâm dạy nhảy bắt đầu thành lập và có lượng người tham gia rất đông. Hai trung tâm nổi tiếng và đông học sinh nhất thời bấy giờ là Cung Việt Xô của Sơn Break và Cung thiếu nhi của nhóm nhảy Ngón Chân Cái. Nhưng ở thời điểm này, thông tin chính xác về lịch sử, cội nguồn của hip-hop vẫn rất mù mờ, không có internet hay bất cứ nguồn thông tin chính thống từ bên ngoài. Tất cả chỉ nhảy và bắt chước theo các tư liệu có được hay tự chế theo cách của riêng mình.

Năm 1998 – 2000, khi Việt Nam chính thức mở đường thông internet, hàng loạt thông tin mới và cập nhật nhất về thế giới đã đến Việt Nam. Lúc này, trào lưu văn hóa nghệ thuật đường phố không chỉ dừng lại ở vũ điệu, mà còn mở ra nhiều mảng khác nhau như Graffiti, Rap, DJ, Skateboard… Làn sóng âm nhạc thế giới, đặc biệt là chương trình MTV với những diễn viên, ca sĩ ăn mặc đậm chất hip-hop của Hàn Quốc và Mỹ cũng ồ ạt thâm nhập vào Việt Nam. Họ đã gây ấn tượng mạnh mẽ và ảnh hưởng không nhỏ tới phong cách thời trang của nhiều ca sĩ thị trường Việt và giới trẻ thời đó. Những cửa hàng thời trang theo xu hướng hip-hop cũng bắt đầu nở rộ để đáp ứng nhu cầu ăn mặc của giới trẻ theo thần tượng của mình.

MT Pop, một trong những tài năng popping hàng đầu Việt Nam đã mang về nhiều giải thưởng quốc tế. Ảnh: Nam Phạm/ELLE MAN

Tạp chí

MT Pop: “Phải tự thay đổi tích cực để xứng đáng được xã hội công nhận”

VĂN HÓA HIP-HOP VIỆT NAM BÙNG NỔ

Nếu thời gian đầu hip-hop Việt Nam bắt nguồn và chỉ tồn tại ở Hà Nội thì khi bùng nổ, nó lại phát triển mạnh mẽ ở phía Nam, với trung tâm là TP.HCM vào đầu những năm 2000. Trào lưu hip-hop đến thời điểm này mới thực sự hòa chung vào dòng chảy của trào lưu hip-hop trên thế giới. Những cổng kết nối từ các diễn đàn forum như viethiphop.com chính là chiếc cầu kết nối cho người hâm mộ và biến nó trở thành món ăn tinh thần cho giới trẻ tại Việt Nam. Vào thời điểm này, giới trẻ buộc phải biết đến hip-hop thì mới được gọi là “sành điệu”. Hip-hop là một thể loại văn hóa đòi hỏi phải có những kỹ năng nhất định, bạn không thể tham gia nếu chỉ mặc bộ quần áo có phong cách hip-hop, thế nên đa số giới trẻ thời đó tối thiểu phải nhảy được vài động tác và nghe được nhịp điệu hip-hop. Trong các loại hình nghệ thuật đường phố, Breakin’ và Rap là hai mảng được giới trẻ quan tâm và tham gia nhiều nhất. Nền văn hóa trẻ này không dừng lại ở Hà Nội và TP.HCM mà đã phát triển và lan tỏa ở khắp các tỉnh thành Việt Nam. Khi hớp hồn giới trẻ Việt Nam, hip-hop cũng khuyến khích họ mạnh dạn thể hiện chất riêng của mình như nhuộm màu tóc, đội nón ngược, quần áo rộng cùng với những phụ kiện như dây xích, vòng cổ, vòng tay… hay thậm chí cả xăm mình.

hip-hop việt nam - suboi — Rapper Suboi đã phần mang hip-hop Việt Nam đến sân chơi quốc tế và được thế giới đặc biệt chú ý.

Tuy nhiên các loại hình văn hóa nghệ thuật đường phố và hip-hop thời này vẫn gặp rất nhiều rào cản từ xã hội, gia đình, thậm chí cả báo chí truyền thông bởi hầu hết đều cho đây là những bộ môn ngoại nhập và không phải là công việc để sống. Mặc dù vậy hip-hop Việt vẫn luôn chiến đấu và tiếp tục phát triển, từng bước vươn ra với thế giới và mang về nhiều thành tích ấn tượng cho Việt Nam.

TRẢI QUA NHIỀU THĂNG TRẦM

Vào cuối những năm 2000 đến đầu 2010, nhiều nhóm nhảy và cá nhân sau một thời gian hoạt động không có định hướng và thiếu hiệu quả, với những vấn đề trong cuộc sống cá nhân đã phải tan rã, bỏ cuộc. Phong trào đã có thời gian lặng xuống khi nhiều người quay lưng lại với hip-hop. Đây là thời kỳ đóng băng của hip-hop Việt Nam, nhưng cũng giúp sân chơi này thêm vững vàng, trưởng thành khi những người đi theo phong trào phải tự đào thải. Những “tín đồ”, những người yêu và sẵn sàng sống chết với hip-hop chân chính vẫn tiếp tục sứ mệnh làm cho nền văn hóa này ngày càng lớn mạnh hơn. Nhờ đó, trào lưu hip-hop dần thoát khỏi ngõ cụt và tiếp tục phát triển theo nhiều hướng khác nhau. Nhiều nhóm, cộng đồng mới ra đời và vẫn đang phát triển mạnh mẽ, hoạt động ổn định và hiệu quả hơn trước. Sự xuất hiện của mạng xã hội, phim ảnh (phim Sài Gòn Yo), chương trình Thử thách cùng bước nhảy… đã giúp giới trẻ biết đến hip-hop nhiều hơn, và niềm đam mê được lan rộng mạnh mẽ hơn. Từ những đứa trẻ đam mê với suy nghĩ đơn giản như một thú vui ngày xưa, giờ đây chúng ta hoàn toàn có thể tự hào khi có rất nhiều nghệ sĩ hip-hop Việt không chỉ dừng lại ở phạm vi trong nước mà đã vươn ra khỏi biên giới, tham gia và đạt thành tích cao tại những cuộc chơi mang tầm quốc tế.

Nhóm Life Dance trình diễn tác phẩm Vũ Nông Dân tại Asia’s Got Talent 2019. Ảnh: ASIA’S GOT TALENT

Sau gần 30 năm, dù đã có rất nhiều bước tiến trong thị trường giải trí và thương mại, hip-hop Việt Nam vẫn là một nền văn hóa ngầm, một nền văn hóa mang nhiều nét đẹp, giá trị tích cực kết nối những người có chung đam mê, khuyến khích các bạn trẻ học hỏi, kết bạn và lan tỏa nguồn năng lượng đến với mọi người xung quanh. Chính vì sự bao trùm và tầm ảnh hưởng đến giới trẻ của hip-hop và Underground cũng đã biến nó thành con dao hai lưỡi. Nó có thể tốt hoặc xấu tùy thuộc vào thông điệp truyền tải và cách đón nhận của giới trẻ.

Có thể có sự nhập nhằng hay sai trái giữa các khái niệm “Underground”, “Mainstream” hay cả cụm từ “Overground” do chính báo chí truyền thông đặt ra với mục đích chiêu trò. Nhưng hip-hop sẽ vẫn là một nền văn hóa mà chính bạn phải tìm đến, phải sống thật đầy, thật đậm với nó để có thể hiểu hết cũng như thấm nhuần bản chất thật của nó.