Đường đua Oscar đang nóng lên từng ngày với chiến thắng “lật ngược tình thế” của Anora ở các giải thưởng tiền Oscar. Từ một tác phẩm có số đề cử áp đảo, được vinh danh liên tiếp từ Emmy đến Quả cầu vàng, liệu Emilia Pérez có đang tuột dốc sau những bê bối gần đây của nữ diễn viên chính?
Có thể nói trong gần 100 năm lịch sử Oscar, hiếm có trường hợp nào như Emilia Pérez khi “triều đại” mà nó dựng nên vô cùng mong manh. Vào đầu tháng 2.2025, khi các đề cử được công bố, đây là bộ phim làm nên lịch sử với 13 đề cử, vượt Ngọa hổ tàng long và Roma để trở thành Phim nói tiếng nước ngoài có nhiều đề cử nhất từ trước đến nay. Nữ diễn viên chính Karla Sofía Gascón cũng ghi tên mình như người chuyển giới công khai đầu tiên được đề cử Nữ chính xuất sắc nhất, nhưng chỉ một tuần sau đó, khi các bài tweet có yếu tố bài Hồi giáo và người da màu của cô xuất hiện, thì tác phẩm này đã trở thành nỗi ghét bỏ của nhiều khán giả.
Gạt bỏ bê bối, Emilia Pérez vẫn có khả năng được gọi tên bằng hình thức nhạc kịch độc đáo, nội dung ý nghĩa khi lên tiếng cho những cộng đồng yếu thế, từ người chuyển giới, phụ nữ đến các nạn nhân của một xã hội đầy rẫy bạo lực và các băng nhóm như Mexico. Đạo diễn người Pháp Jacques Audiard đã rất thông minh khi phản ánh những nội dung tuy không mới qua một lớp vỏ khác biệt, từ đó mang đến những giây phút theo dõi hấp dẫn, bất ngờ cho khán giả thưởng thức.
Nói về nội dung, bộ phim xoay quanh “ông trùm” băng đảng Juan “Manitas” Del Monte – một người tuy hiện thân trong cơ thể nam giới nhưng mong ước cháy bỏng nhất là được sống thật với bản thân mình – một người phụ nữ. Bằng những nút giao định mệnh, y đã gặp được Rita Mora Castro (Zoe Saldaña thủ vai) – một luật sư có khả năng nhưng bị coi thường trong ngành pháp luật. Rita được giao nhiệm vụ giúp Manitas có thể trở thành phụ nữ, đổi lại bằng một số tiền khổng lồ. Một thời gian sau, Rita gặp lại Manitas bấy giờ đã là Emilia Pérez (Gascón diễn xuất), cùng bà thực hiện các dự án thiện nguyện.
Nhưng bởi mong muốn được tái ngộ với các con mình, mà Emilia đã giả làm chị họ của Manitas, từ đó đưa vợ và các con về sống bên cạnh. Bởi phải che giấu thân phận, nên khi người vợ cũ Jessi (Selena Gomez đóng chính) có tình nhân mới và muốn đưa 2 con đi, Emilia đã nổi giận và trừng phạt nhân tình. Căm phẫn vì bị đối xử như thế, cả 2 đã lên kế hoạch bắt cóc và tống tiền người chị họ này, từ đó dẫn đến những bi kịch đau đớn ở phía sau cùng.
Ảnh: Tư liệu
Lấy bối cảnh Mexico, đạo diễn Audiard và các biên kịch đã tận dụng được những đặc trưng của vùng đất, từ những băng nhóm hoạt động bí mật đến nỗi đau, bạo lực, giết chóc. Nhưng thay vì trực tiếp thể hiện chúng, bộ phim đã khéo léo đi vào ngách nhỏ, từ đó vẫn đảm bảo kể được câu chuyện nhưng dưới góc nhìn, nhãn quan mới mẻ, không hề trùng lặp.
Điều đó có thể nhìn thấy ở việc tạo hình Manitas từ một ông trùm bí ẩn đến việc bộc lộ khát khao nguyên thủy của mình. Có thể nói ở 1/3 đầu bộ phim, khán giả dường như không thể đoán trước được bước ngoặt này. Xây dựng nửa đầu như một tác phẩm hành động thông thường, chính sự đối lập của hình thức và câu chuyện đã tạo nên được cảm giác bất ngờ. Điều tiếp sau đó cũng nằm ở hình thức, khi dẫu nặng tính hiện thực, bám sát thời sự, nhưng nó lại được thực hiện dưới hình thức nhạc kịch – một điều không dễ thực hiện.
Thế nhưng hóa ra đây lại là hình thức hợp lý cho những nút thắt. Theo đó hành trình tìm bác sĩ để phẫu thuật cho Manitas từ Bangkok đến Tel Aviv là một trong những cảnh quay đáng nhớ, hiện lên hấp dẫn qua những khung hình chuyển động liên tục với các vũ đạo của bác sĩ, y tá và bệnh nhân trong các trang phục đặc trưng như trên sân khấu Broadway. “Trận chiến” với người rồi sẽ đồng ý thực hiện để “tái sinh” Emilia Pérez cũng đầy cảm hứng, khi đó không phải những lời rao giảng lý thuyết, mà bằng hình thức hát xen kẽ lời, hát chồng lên nhau… cuộc đấu tranh giữa đạo đức nghề nghiệp và niềm tin trong cuộc sống đã được hiện lên một cách ấn tượng.
Không dừng ở đó, việc Rita tiến hành vạch trần những mặt xấu xí của các ông lớn trong buổi quyên góp cho tổ chức tìm người thất lạc do bạo lực của Emilia cũng là một khoảnh khắc ấn tượng khác, với hiệu ứng “đóng băng” nhân vật ở hậu cảnh và những bước nhảy điêu luyện trên bàn tiệc. Trong giai điệu Latin bập bùng, phần âm nhạc bắt tai cũng đã “gỡ khó” cho việc phải truyền tải một nội dung quá đỗi hiện thực như tham nhũng, đút lót, đục khoét… Là một tác phẩm phản ánh hiện thực quen thuộc, nhưng có thể nói nó đã nói được những sự thật không hề dễ dàng cũng bằng tính chất của thể loại nhạc kịch. Riêng điều này giúp Emilia Pérez được đánh giá cao.
Tuy vậy cũng có đôi khi lời hát của những bài nhạc tương đối thô vụn, bởi sự phức tạp trong mặt nội dung mà nó chuyên chở. Bên cạnh đó, việc thiếu đoạn dẫn để làm nổi bật động cơ của Manitas cũng khiến cho nhân vật này không mấy thuyết phục. Chẳng hạn, người xem không thể hiểu được vì sao mà y lại muốn chuyển giới hay y đã đấu tranh ra sao khi quyết định bỏ lại vợ con? Audiard tỏ ra quá vội vã để phơi bày những vấn đề mà bộ phim phản ảnh, từ đó khiến cho nhân vật không mấy chân thật, không cho ta tin rằng họ đang thực sống.
Ảnh: Tổng hợp
Thế mạnh diễn xuất
Về mặt diễn xuất, nổi bật hơn hết ở tác phẩm này phải kể đến Zoe Saldaña. Có “gia tài diễn xuất” phong phú từ các phim nghệ thuật đến bom tấn phòng vé như Avatar của James Cameron, nhưng phải đến Emilia Pérez, thì dường như mọi tiềm năng của nữ diễn viên mới được tận dụng. Trong đó vũ điệu, ánh mắt và sự tương tác cùng các vũ công hoàn toàn xứng đáng có một đề cử Oscar. Không ngừng thử thách bản thân từ hành động và giờ là nhạc kịch, hạng mục Nữ phụ dường như cũng trải sẵn đường cho Saldaña để thực sự chạm tay đến chiếc cúp của mình.
Bên cạnh đó, Saldaña hoàn toàn có khả năng tranh giải Nữ chính, bởi thời lượng xuất hiện và vai trò dẫn dắt của cô còn chủ đạo hơn, chiếm nhiều thời gian hơn cả Karla Sofía Gascón. Theo giới vận động hành lang, việc ứng cử Nữ phụ năm nay đã được cân nhắc để tránh cạnh tranh với một đối thủ vô cùng nặng ký là Demi Moore của phim The Substance, và quả thật sự phân chia ấy đang cho thấy khả năng “ăn chắc” tượng vàng, khi hầu như cặp Moore và Saldaña đã liên tục thống trị hạng mục diễn xuất ở những giải tiền Oscar. Tuy không hoàn toàn đúng với đóng góp của họ trong tác phẩm, nhưng quả thật Oscar đối với đa số diễn viên vẫn là cơ hội “ngàn năm có một”, do đó không quá khó hiểu và cũng không quá bất ngờ nếu Saldaña được gọi tên năm nay.
Ảnh: Tư liệu
Trong khi đó Karla Sofía Gascón lại cho thấy sự đuối sức rõ ràng trước diễn xuất lão làng và đầy biến hóa của Demi Moore trong cùng hạng mục. Nếu bê bối gần đây không nổ ra, thì Gascón cũng khó có khả năng được gọi tên, bởi xét cho cùng, thì đây là một trong những vai diễn lớn đầu tiên nên màn thể hiện của cô ở một số chỗ vẫn còn chệch choạc, đơ cứng. Có thể nói việc được đề cử vào hạng mục này cho thấy Viện Hàn Lâm đã “mở cửa” hơn trước những diễn viên cũng như tác phẩm có nội dung “đặc biệt”, qua đó truyền tải thông điệp về sự bình đẳng vừa mới cam kết.
Emilia Pérez không hẳn là bộ phim tệ khi đã thành công chuyển một đề tài có phần khô khan cũng như khó nhằn sang hình thức nhạc kịch, từ đó tạo ra những giây phút thưởng thức hấp dẫn, bất ngờ. Tuy vậy mạch phim ở 1/3 cuối không quá khó đoán, và kết thúc cuối cùng còn chóng vánh. Nhìn chung đây là tác phẩm tròn trịa, khơi gợi được những điểm mới và các vấn đề từng bị gạt ra rìa, nhưng so với những tác phẩm khác cùng bảng đề cử, thì rõ ràng bộ phim vẫn đang yếu hơn. Nhưng cũng hy vọng qua đây, nhiều tác phẩm xoáy sâu vào các cộng đồng thường bị bỏ qua sẽ xuất hiện ngày càng nhiều hơn, từ đó gửi gắm những thay đổi ý nghĩa.
