Với việc các công cụ kỹ thuật số đang giúp ích hiệu quả trong việc ghi chú những thông tin quan trọng, nhiều người lo lắng rằng việc ỷ lại những tiện ích này khiến các phương pháp ghi nhớ truyền thống mất dần và khiến khả năng ghi nhớ của con người bị suy giảm. Vậy sự lo lắng ấy có thực sự đúng? Cùng ELLE Man tìm hiểu nhé!
Alex Mullen có một tài năng phi thường: chỉ sau 16 giây nhìn qua một bộ bài tây, anh có thể nhớ lại thứ tự chính xác của chúng. Sinh viên y khoa 26 tuổi này bắt đầu sử dụng kỹ thuật tăng cường trí nhớ để giúp anh ghi nhớ kiến thức để lấy bằng tốt nghiệp đại học, rồi anh ta lại bắt đầu sử dụng chúng để tham gia các cuộc thi, cuối cùng trở thành nhà vô địch thế giới của Hiệp hội quốc tế về trí nhớ vào năm 2015. Tại giải vô địch diễn ra một lần nữa vào tháng 12/2018 vừa qua, “vận động viên trí nhớ” cạnh tranh để nhớ nhiều thứ nhất trong thời gian ngắn nhất, với các mục bao gồm tự thẻ, tên, khuôn mặt và ngày của các sự kiện lịch sử.
Ảnh: Crossfader
Những người như Mullen nêu lên những câu hỏi quan trọng trong một thế giới nơi mà các cơ sở dữ liệu đều được lưu trữ trong thế giới số, một nơi có khả năng lưu giữ lớn hơn rất nhiều so với trí não chúng ta. Nếu ta không còn cần lưu ý về các sự kiện, số liệu hay ngày tháng, chúng ta có thể mất khả năng giữ lại thông tin.
Chúng ta biết rằng bộ não rất dễ bị tác động. Một nghiên cứu năm 2000 cho thấy vùng hippocampus, vùng não đóng vai trò quan trọng trong trí nhớ. Emma Ward, một giảng viên lâu năm về tâm lý học tại Đại học Middlesex, nói rằng internet không phải là một phần không thể thiếu trong cuộc sống đủ lâu để các nhà khoa học hiểu được hậu quả lâu dài của nó đối với bộ não của con người. Bà nói thêm: “Có bằng chứng cho thấy việc đào tạo trí nhớ có lợi – và ý tưởng đằng sau điều này là thực hành và diễn tập, để các đường thần kinh trở nên mạnh mẽ hơn”.
Ảnh: MedStar Georgetown University Hospital
“Người ta có thể lập luận rằng chúng ta càng trở nên phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bộ nhớ và công nghệ như những lời nhắc nhở, các quy trình ghi nhớ của chúng ta càng trở nên kém hiệu quả. Trong nhiều năm tới, chúng kiến hiệu quả thực hành trí nhớ và nhận thức của những đứa trẻ lớn lên với công nghệ sẵn có như vậy bị suy giảm”, bà nói thêm.
Dean Burnett, một nhà thần kinh học tin rằng trí nhớ cần phải được luyện tập thường xuyên để tăng cường trí nhớ. “Đó là một chức năng sinh học, giống như hầu hết những chức năng khác, do đó không sử dụng sẽ làm bộ nhớ trở nên yếu hơn so với những người sử dụng thường xuyên,” ông nói. Tuy nhiên, ông bác bỏ ý kiến rằng chúng ta mất trí nhớ vì phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ. “Trí nhớ không phải bị phai đi, suy giảm hoặc bất cứ điều gì như thế; chỉ là bộ não của chúng ta phải đấu tranh để tìm lại kí ức. “
Ảnh: iMore
Bộ não thích nghi với rất nhiều những gì chúng ta trải nghiệm để có thể hiểu được thế giới xung quanh, và những ký ức của chúng ta thường là những biểu hiện hay biến dạng của thực tế. Bị nhồi nhét với một lượng lớn thông tin và hình ảnh trực tuyến có thể tạo ra những thứ gọi là ký ức giả. Việc có thể ghi lại kỳ nghỉ của bạn hoàn toàn trên điện thoại thông minh là điều thuận tiện, nhưng các thí nghiệm đã chỉ ra rằng nếu bạn làm điều này, bạn không chú ý đến môi trường của mình. Nếu bạn bị phân tâm, các đường thần kinh trong não không được luyện tập để sẽ tăng cường trí nhớ, khiến nó dễ bị biến dạng.
Thế nhưng dựa vào Google và các công nghệ hỗ trợ không ẳn là xấu. Các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng nó có thể có ích cho trí nhớ ngắn hạn và giải quyết vấn đề. Gary Small, giáo sư tâm thần học và khoa học sinh học ở UCLA, so sánh bộ não của những người lớn tuổi “không biết internet” và “hiểu biết về internet” và thấy rằng hoạt động thần kinh tăng cao trong nhóm “không biết internet” sau khi họ dành cả tuần tìm kiếm những thứ trực tuyến. “Chúng ta thấy sự gia tăng đáng kể, đặc biệt là ở thùy trán – bộ não dùng để suy nghĩ, một phần của bộ não kiểm soát hoạt động trí nhớ.”
Ảnh: Psychology of the Internet-UW Madison – WordPress.com
Ông tin rằng nghiên cứu này cho thấy rằng mọi người có thể phát triển hiệu quả nhận thức và tăng cường trí nhớ. “Việc này tương tự như những gì xảy ra khi bạn tập gym. Lúc đầu, phải mất rất nhiều năng lượng để nâng tạ, nhưng với việc rèn luyện bạn có thể nâng trọng lượng nhiều hơn và tốn ít năng lượng hơn”.
Nếu bạn cảm thấy cần các bài tập để tăng cường trí nhớ, các vận động viên trí nhớ nói rằng bất cứ ai cũng có thể học các kỹ thuật của họ. Mullen nói rằng trước khi anh phá vỡ kỷ lục thế giới, anh chỉ có trí nhớ trung bình. Điều đó bắt đầu thay đổi sau khi anh đọc cuốn Moonwalking with Einstein. Cuốn sách của Joshua Foer nói về nỗ lực trở thành nhà vô địch bộ nhớ của Mỹ của ông. Mullen nói: “Bạn cần luyện tập rất nhiều. Nó chỉ phụ thuộc vào bao nhiêu cố gắng bạn sẵn sàng để thực hiện”.
Moonwalk with Einstein là một cuốn sách rất có ích với những mẹo làm tăng cường trí nhớ hiệu quả. Ảnh: OregonLive.com
Kỹ thuật phổ biến nhất để tăng cường trí nhớ được sử dụng bởi các vận động viên là “phương pháp của loci”, được biết đến như “cung điện bộ nhớ” trong phim truyền hình Sherlock. Cốt lõi là khi ghi nhớ một danh sách – chẳng hạn như danh sách việc cần làm – bạn cần liên kết một hình ảnh với mọi mục trên đó. Bất cứ hình ảnh nào cũng được miễn là khiến bạn dễ dàng hình dung và liên kết, thậm chí là những hình ảnh vô lý miễn là bạn muốn, sau đó sắp xếp theo thứ tự và nhớ nó như từng phòng trong “cung điện” của bạn, thường sẽ là nhà hoặc một tòa nhà quen thuộc. Để nhớ lại danh sách, bạn hãy tưởng tượng đi bộ từ phòng này sang phòng khác.
Một kĩ thuật tăng cường trí nhớ khác để ghi nhớ các chuỗi số dài là tạo ra một hình ảnh cho mỗi hai chữ số theo cấu trúc “chủ thể – hành động – đối tượng”. Ví dụ số 19, có thể được đại diện bởi một con hươu cao cổ (chủ thể) ăn (hành động) lá từ một cây cao (đối tượng). Cứ một hình ảnh kết nối một hình ảnh khác, từ đó một câu chuyện hoặc hành trình được xây dựng, giúp ta có thể nhớ được nhiều thứ tưởng chừng như không thể. Lúc đầu, điều này có vẻ phức tạp và rối rắm, nhưng cuối cùng khi quen, thì chúng lại tự động và nhanh hơn bất cứ thứ gì bạn có thể.
