Muôn Vị Nhân Gian (Tiếng Anh: The Taste of Things ), bộ phim đem về cho đạo diễn Trần Anh Hùng giải Cannes 2023 ở hạng mục "Đạo diễn xuất sắc nhất", đã chính thức ra rạp tại Việt Nam. Những phân cảnh ẩm thực được trau chuốt kỹ lưỡng, vẻ đẹp của tình yêu song hành với câu chuyện đam mê,... tất cả đưa bộ phim Muôn Vị Nhân Gian trở thành món quà điện ảnh tuyệt vời nhất.
Hãy cùng ELLE Man lắng nghe chia sẻ của đạo diễn Trần Anh Hùng về câu chuyện phía sau bộ phim Muôn Vị Nhân Gian, cũng như những nhận định của anh về điện ảnh Việt Nam.
Xin chào đạo diễn Trần Anh Hùng! Anh có thể chia sẻ bộ phim Muôn Vị Nhân Gian đã bắt đầu như thế nào?
Trần Anh Hùng: Tôi đã ấp ủ làm một bộ phim ẩm thực suốt 20 năm qua nhưng vẫn chưa có dịp được thực hiện. Tình cờ khi đọc tiểu thuyết La Vie et la Passion de Dodin-Bouffant, Gourmet (1924), tôi bị cuốn hút vào những trang sách đó. Lấy cảm hứng từ tác phẩm văn chương, tôi tạo nên một kịch bản giao hòa giữa ẩm thực và những rung động sâu sắc nhất trong tình yêu.
Với Muôn Vị Nhân Gian nói riêng và các bộ phim của đạo diễn Trần Anh Hùng nói chung, hình ảnh ngọn lửa, gian bếp, ẩm thực luôn được anh nâng niu. Phải chăng điều này gắn liền với kỷ niệm nào đó của anh?
Trần Anh Hùng: Khi còn nhỏ, gian bếp trong hình dung của tôi là một không gian vô cùng quan trọng. Mỗi lần đi đâu về, tôi vẫn thường chạy vào bếp, hỏi bố mẹ rằng hôm nay ăn gì, bữa trưa có món nào ngon không,…
Gian bếp cũng là một nơi rất đẹp. Lò bếp lúc đó được đặt dưới đất. Khi nấu, ánh sáng mặt trời chiếu từ các khe hở mái tôn vào làn khói bốc lên, tạo nên một khung cảnh ấn tượng. Loạt chi tiết nhỏ bé đó tạo thành một nét thẩm mỹ rất hay trong mắt tôi. Ngoài ra, chúng ta cũng có thể bắt gặp những hình ảnh khác, từ tôm cá, các món ăn được bày sẵn để đưa lên bàn thờ,… Điều đẹp đẽ đó đã khiến tôi luôn dành tình cảm lớn cho gian bếp nhỏ.
Theo anh, khó khăn lớn nhất khi thực hiện bộ phim Muôn Vị Nhân Gian là gì?
Trần Anh Hùng: Một trong những thách thức lớn nhất khi thực hiện Muôn Vị Nhân Gian chính là các phân cảnh quay ẩm thực. Trước khi bắt đầu dự án, tôi đã xem qua nhiều tác phẩm khác nhau về chủ đề này. Chính vì thế, tôi muốn từng phân cảnh trong Muôn Vị Nhân Gian đều hoàn hảo. Nó buộc những đạo diễn muốn thực hiện những bộ phim ẩm thực khác phải nâng cao khả năng của mình hơn nữa để vượt qua các hình ảnh của Muôn Vị Nhân Gian.
Ngoài ra, Muôn Vị Nhân Gian cần tạo nên sự cân bằng giữa nét đẹp ẩm thực và hương vị tình yêu. Mối quan hệ vợ chồng trong Muôn Vị Nhân Gian cũng rất hiếm xuất hiện trên điện ảnh, khi cả hai không còn nhiều mâu thuẫn, đối nghịch để tạo nên đà phát triển cho tác phẩm.
Đạo diễn Trần Anh Hùng đã có hơn 3 thập kỷ gắn liền với điện ảnh. Khi nhìn lại các bộ phim từng thực hiện, có tác phẩm nào khiến anh tiếc nuối?
Trần Anh Hùng: Tôi nghĩ là bộ phim Và Anh Đến Trong Cơn Mưa. Thời điểm đó, tôi và nhà sản xuất gặp một số mâu thuẫn khá gay gắt. Trong quá trình dựng phim, tôi không giữ được sự bình tĩnh vốn có của mình. Chính vì thế, tác phẩm đó thiếu hoàn chỉnh.
Tôi vẫn luôn ấp ủ sẽ dựng lại Và Anh Đến Trong Cơn Mưa. Tuy nhiên, khó khăn về kinh phí, nhà tài trợ, khiến mong muốn này gặp nhiều trở ngại.
Muôn Vị Nhân Gian có sự đồng hành của vợ anh là Trần Nữ Yên Khê ở vai trò thiết kế mỹ thuật, trang phục. Có thể nói, Trần Nữ Yên Khê vừa là bạn đời, cũng là người bạn nghệ thuật của anh. Liệu hai người có thường xuyên tranh luận vì khác biệt về tư duy nghệ thuật?
Trần Anh Hùng: Chúng tôi luôn có những mâu thuẫn như thế (cười), và cách vượt qua trở ngại đó chính là sự trao đổi thẳng thắn. Tôi nghĩ đấy là một quá trình thú vị. Mỗi cá thể luôn có những suy nghĩ khác nhau, và thông qua cuộc trao đổi sâu sắc, chúng ta sẽ phát hiện ra nhiều điểm mới mẻ để phát triển công việc, tư duy của mình.
Đồng hành cùng tôi trong các dự án phim luôn là Yên Khê, người đóng vai trò như giám đốc nghệ thuật, quyết định tính thẩm mỹ của từng phân cảnh. Đây là vị trí quan trọng. Một số đạo diễn chỉ quan tâm đến nội dung và phong cách kể chuyện, nhưng lại bỏ qua hình ảnh. Nhưng tôi luôn mong muốn lúc thưởng thức xong bộ phim của mình, cái đẹp vẫn đọng lại trong lòng công chúng ngay cả khi họ đã trở về nhà.
Theo anh, điện ảnh Việt Nam đã thay đổi thế nào trong những năm qua?
Trần Anh Hùng: Trong những năm gần đây, điện ảnh Việt Nam đang phát triển rất tuyệt vời với các tác phẩm của đạo diễn Phạm Thiên Ân với Bên Trong Tổ Kén Vàng đã chiến thắng tại liên hoan phim Cannes 2023, hay như Phạm Ngọc Lân đoạt giải tại LHP Berlin 2024 với tác phẩm Cu Li Không Bao Giờ Khóc.
Ngày nay, quá trình để thực hiện một bộ phim trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, tôi nhận thấy thế hệ đạo diễn trẻ Việt Nam luôn sẵn sàng dấn thân và họ không ngần ngại bất kỳ điều gì. Hy vọng trong tương lai sẽ có thêm nhiều nhà tài trợ cùng các chính sách giúp đỡ từ Nhà Nước để giúp nền nghệ thuật nói chung và điện ảnh nói riêng ngày càng phát triển hơn.
Dòng phim nghệ thuật tại Việt Nam trong những năm qua cũng phát triển và được chú ý ở thị trường quốc tế. Theo cá nhân anh, điều gì trong điện ảnh nước ta khiến các nhà phê bình quốc tế chú ý, và tính bản địa hóa có phải là yếu tố quan trọng trong một sân chơi lớn hay không?
Trần Anh Hùng: Thật ra không có một công thức nào để một tác phẩm điện ảnh đạt được giải thưởng lớn cả. Đôi khi đó đơn giản là bộ phim hay, đậm giá trị nghệ thuật cũng như phản ánh các vấn đề của con người, thời đại. Quan trọng hơn hết, khi thưởng thức xong bộ phim, khán giả vẫn sẽ lưu lại cảm xúc gì đó trong tâm trí của mình.
Còn tính bản địa hóa trong điện ảnh vẫn luôn là điều thu hút khán giả và giới phê bình quốc tế. Nó giống một nhận định mà tôi nghĩ vẫn đúng trong vài trường hợp: “Thưởng thức bộ phim của quốc gia, đó cũng là cách giúp ta hiểu thêm về một vùng đất mới”.
Tuy nhiên, tính bản địa hóa không nên được sắp đặt cố tình. Khi bạn đạo diễn một bộ phim dựa theo cảm xúc thật của mình, thì nét khác biệt sẽ hiện lên rõ ràng.
Cảm ơn anh đã dành thời gian trò chuyện cùng ELLE Man Vietnam!
_______
Bài: Tuấn Phạm – Minh Phúc
Hình ảnh: NVCC
