Không ngoài dự đoán, Oppenheimer của đạo diễn Christopher Nolan đã xác lập kỷ lục tại mùa Oscar năm 2024 với 13 đề cử. Thành tích nói trên là rất xứng đáng, nhưng nhìn rộng hơn, thì vẫn còn nhiều thiếu sót đáng tiếc.
Oscar 2024
Những tác phẩm dẫn đầu tại Oscar 2024
Với thành tích “giải cứu” phòng vé Hoa Kỳ vào mùa hè 2023 bởi cuộc đình công kép của Hiệp hội Diễn viên và Biên kịch Mỹ, Oppenheimer vô cùng xứng đứng với số lượng đề cử nói trên. Không chỉ có thành công lớn về mặt thương mại khi thu về hơn 950 triệu USD trên toàn thế giới, mà bộ phim nói về “cha đẻ” của bom hạt nhân còn được đánh giá cao về mặt chuyên môn, với tài năng của Christopher Nolan cùng dàn diễn viên gồm Cillian Murphy, Robert Downey Jr. và Emily Blunt. Mỗi người đều có cho mình thành tích ở mảng diễn xuất, cộng với các đề cử khác về Quay phim, Kịch bản, Thiết kế, Hậu kỳ…
Có thể nói rằng “thời kỳ vàng son” của Christopher Nolan đã đến, dù cho suốt nhiều năm qua ông đã cống hiến rất nhiều tác phẩm khác biệt và có giá trị cho ngành công nghiệp điện ảnh. Có một thực tế là chưa có bộ phim nào của vị đạo diễn thiên tài này từng được vinh danh là Phim hay nhất, và dù đã được đề cử đến tận 5 lần cho cá nhân mình, nhưng ông cũng chưa một lần được gọi tên. Với một tác phẩm có thể tiếp cận đa số người xem ở khía cạnh lịch sử, tiểu sử như Oppenheimer, thì Oscar 2024 có thể là năm mà vị đạo diễn với “bộ óc lớn” tận hưởng “trái ngọt”, dù “đối thủ” của ông cũng là những tên tuổi nặng ký.
Đứng ngay sau đó là tác phẩm chiến thắng Sư tử vàng ở LHP Venice – Poor Things, của nhà làm phim gốc Hy Lạp Yorgos Lanthimos. Với 11 đề cử tại Oscar 2024, tác phẩm xoay quanh câu chuyện khoa học – viễn tưởng về quái vật Frankenstein rất khác lạ này cũng sẽ cạnh tranh ở hạng mục Phim hay nhất. Ngoài ra nữ diễn viên Emma Stone cũng có đề cử Oscar thứ 4 sau các vai diễn ở Birdman, La La Land và The Favourite. Với việc cũng tham gia vào việc sản xuất, nếu chiến thắng Phim hay nhất, thì nữ diễn viên cũng sẽ mang về thêm một tượng vàng nữa cho mình.
Tiếp ngay sau đó là những tác phẩm thuộc dòng nghệ thuật khá kén người xem như American Fiction – một tác phẩm châm biếm xoay quanh những định kiến về chủng tộc, Anatomy of a Fall (Kỳ án trên đồi tuyết) – một lát cắt đào sâu vào đời sống hôn nhân thông qua một phiên tòa xét xử hay The Holdovers – một tác phẩm ấm áp có bối cảnh mùa đông. Danh sách này cũng tiếp nối bởi những dự án gây sốt suốt một năm qua, như tuyệt tác Killers of the Flower Moon (Vầng trăng máu) của đạo diễn huyền thoại Martin Scorsese, phim đầu tay Past Lives của Celine Song và Barbie của Greta Gerwig.
Ảnh: Tư liệu
Hai tác phẩm cũng tương đối bất ngờ xuất hiện là Maestro của Bradley Cooper dựa trên cuộc đời của nhạc trưởng kiêm nhà soạn nhạc nổi danh Leonard Bernstein, và The Zone of Interest – tác phẩm lấy bối cảnh Đệ nhị Thế chiến, xoáy sâu vào cuộc sống của một gia đình sinh hoạt bên cạnh trại diệt chủng Auschwitz. Bộ phim của đạo diễn Jonathan Glazer cũng có một suất cạnh tranh Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất, và được đánh giá là một ứng cử viên nặng ký ở hạng mục này, nối tiếp “truyền thống” mà Parasite hay Drive my car đã làm được, khi có mặt ở cả 2 hạng mục nói trên.
Một điều đáng mừng là sự phong phú trong các đề cử đã được cải thiện. Ở Phim hay nhất, tác phẩm thắng Cành cọ vàng tại LHP Cannes – Kỳ án trên đồi tuyết của Justine Triet, Barbie của Greta Gerwig và Past Lives của Celine Song cho thấy nữ giới đã được đánh giá đúng mức, sau thành công của Jane Campion, Chloé Zhao hay Sian Heder trong những năm qua. Ở hạng mục diễn xuất, Lily Gladstone cũng trở thành diễn viên bản địa và phi nhị nguyên giới đầu tiên được đề cử. Trong khi đó, 2 nữ minh tinh da màu gồm Da’Vine Joy Randolph (The Holdovers) và Danielle Brooks (The Color Purple) có nhiều khả năng chạm đến thành công.
Ảnh: Tư liệu
Các điểm nhấn khác cũng có thể kể đến như bộ phim mới nhất của đạo diễn Hayao Miyazaki – Thiếu niên và chim diệc, cũng đã góp mặt ở hạng mục Phim hoạt hình hay nhất, cạnh tranh cùng 1 tác phẩm khác cũng được đánh giá rất cao là Spider-Man: Across the Spider-Verse. Trong khi đó vũ trụ Monsterverse với Godzilla Minus One bất ngờ có được thành tích ở mảng kỹ xảo, dẫu 2023 là một năm buồn với các “siêu vũ trụ” bởi sự sụt giảm doanh thu, từ biệt đội Marvel, DC cho đến vũ trụ siêu quái vật…
Những thiếu vắng đáng tiếc
Có thể thấy rằng hạng mục Phim hay nhất đã gần như bao quát trọn vẹn bức tranh điện ảnh của năm 2023. Dẫu vậy nó vẫn thiếu sót những tác phẩm ấn tượng khác, như Saltburn của nữ đạo diễn Emerald Fennell, Asteroid City của Anderson West, May December của Todd Haynes, Beau is Afraid của Ari Aster hay Monster của Hirokazu Koreeda… Trong khi giới phê bình cho rằng Maestro chưa tiệm cận được tầm vóc của một tác phẩm đáng được đề cử so với những cái tên không xuất hiện, thì qua kết quả này, dễ thấy Viện Hàn Lâm vẫn có xu hướng thích những tác phẩm có nhiều tính chất tự truyện, được lấy cảm hứng từ con người thật.
Trong quá khứ, chính những tác phẩm kể trên đã giúp Will Smith, Jessica Chastain, Renée Zellweger… chạm đến cúp vàng. Điều này cũng được phản ánh qua đề cử Nam/ Nữ diễn viên xuất sắc, khi những cái tên rất mạnh như Margot Robbie (Barbie), Greta Lee (Past Lives), Fantasia (The Color Purple), Natalie Portman, Julianne Moore (May December), Barry Keoghan (Saltburn), Leonardo DiCaprio (Vầng trăng máu)… đã bị bỏ qua một cách đáng tiếc trong các tác phẩm thiên về hư cấu.
Ảnh: Tư liệu
Thay vào đó người ta thấy sự góp mặt của Colman Domingo trong tác phẩm Rustin nói về nhân quyền, hay bộ 2 diễn viên Annette Bening và Jodie Foster trong phim Nyad, tái hiện chuyến vượt biển của nữ vận động viên cùng tên từ Cuba sang Florida suốt 50 giờ không nghỉ. Đây đều là các tác phẩm dựa trên sự kiện sự kiện có thật, trong khi từ đầu “cuộc đua phim ảnh” cho đến nay, thì Natalie Portman và Julianne Moore mới là hai cái tên được nhiều người dự đoán sẽ chạm tay đến cúp vàng.
Trong đó sự vắng mặt lần lượt của Margot Robbie và Greta Gerwig ở cả hạng mục diễn xuất và đạo diễn tại Oscar 2024 trong những ngày qua cũng đã tạo nên một cuộc thảo luận sôi nổi. Trong đó Ryan Gosling – người được đề cử Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất cũng cho rằng việc không đề cử Gerwig và Margot là thiếu sót lớn. Nhưng dẫu không góp mặt, thì Greta Gerwig vẫn là một tên tuổi lớn của giới điện ảnh, khi cả 3 tác phẩm đầu tay gồm Lady Bird, Little Women và Barbie đều được đề cử Phim hay nhất. Nhiều người cho rằng có khả năng cao cô sẽ giành chiến thắng Kịch bản chuyển thể hay nhất cùng chồng – đạo diễn Noah Baumbach cho Barbie, khi đã vắng mặt ở Phim hay nhất.
Một điểm cũng bất cập khác là sự xuất hiện tương đối khó hiểu của Lily Gladstone ở hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, trong khi vai diễn Mollie Burkhart của cô chỉ là vai phụ, nếu xét trên nội dung tác phẩm. Và càng bất ngờ hơn nữa khi trừ Leonardo DiCaprio, thì “tứ trụ” của Vầng trăng máu đều được đề cử, dẫu cho ngôi sao Titanic là mới là người được giao vai chính và được nhận xét là đã lột tả thành công.
Ảnh: Tư liệu
Chính độ tuổi của các đề cử cùng “gout” lựa chọn ở những năm qua, có thể thấy rằng các thành viên của Viện Hàn Lâm vẫn chuộng sự an toàn, qua các gương mặt mà họ thân quen, cũng như có xu hướng trao đề cử diễn xuất dựa trên sự “tương đồng” với nguyên mẫu gốc ở ngoài đời thực. Điều này không chỉ xuất hiện ngày một ngày hai mà đã cách đây rất lâu, từ đó cho thấy tuy có nỗ lực cải tổ nội bộ, nhưng Viện Hàn Lâm vẫn chưa đạt đến mức độ phong phú và đa dạng như nó phản ánh.
Ngoài những điều đó thì Oscar 2024 nhìn chung là đã phản ánh một cách đúng đắn tình hình của ngành công nghiệp điện ảnh. Trong bối cảnh nhiều giải thưởng được cho là không còn uy tín, thì lễ trao giải diễn ra vào ngày 10/0 O3 tới sẽ là câu trả lời sát nhất cho nhận định trên.
